సునీతకు ప్రమోషన్పై పుణేకు ట్రాన్సఫర్ వచ్చింది. కెరీర్లో అత్యంత ముఖ్యమైన ప్రమోషన్. అందువల్లనే అందర్నీ వదిలి వెళ్లక తప్పలేదు. కానీ మరో సమస్య వచ్చి పడింది. హైదరాబాద్లో ఉన్న తన భర్త, పిల్లలకి వంట, ఇల్లు చూసుకోవటానికి ఎవరైనా ఒక మనిషి అత్యవసరం. తను పుణేకి రిపోర్ట్ చేయటానికి వారం రోజులే టైం ఉంది. ఏంచెయ్యలా అని ఆలోచిస్తూ ఉండగా తన ఫ్రెండ్ జానకి ఆపద్బాంధవిలా గుర్తు వచ్చింది. వెంటనే ఫోన్ చేసి విషయం చెప్పగానే ఒక ఏజెన్సీ కాంటాక్ట్ నంబర్ ఇచ్చింది. ''ఇంటి పనికి, వంట పనికి, నర్సింగ్ సహాయం తదితర అన్ని రకాల సమస్యలకు 'జిందా తిలిస్మాత్' లాగా సత్వర పరిష్కారం ఈ ఔట్ సోర్సింగ్ లేడీస్'' అని ఒక పరిచయ వాక్యం వదిలింది.
ఫోన్ చేసిన మరుసటి రోజే 'జానకి' ని వెంటపెట్టు కొచ్చాడు ఏజెన్సీ ప్రతినిధి. నెలకు రూ. 12,000/- వేతనం. కానీ పనిచేసే సహాయకురాలికి నేరుగా ఇవ్వకూడదు. ఏజెన్సీతో రాతపూర్వక ఒప్పందం చేసుకుని అన్ని షరతులు అంగీకరించి అడ్వాన్స్తో సహా ఏజెన్సీకి చెల్లించాలి. సహాయకురాలితో కూడా వారు అగ్రిమెంట్ చేయించుకుంటారు. కానీ వారికిచ్చే వేతనం మాత్రం వారి పని, అనుభవాన్ని బట్టి రూ. 4,000/- నుండి రూ. 8000/- మించదు.
సరిత తల్లి వృధాప్యం కారణంగా మంచం పట్టింది. సరితకు ఉద్యోగం చెయ్యటం తప్పనిసరి. భార్యా భర్త లిద్దరూ పనిచేస్తేనే పిల్లలకు పలుకుబడి గల స్కూల్లో చదువు, అత్తమామల వైద్యం ఖర్చులు భరించగలరు. ఈ మధ్య తన తల్లి ఆరోగ్యం మరీ ఆందోళన కలిగిస్తోంది. కనీస అవసరాలకు కూడా ఇతరుల పైన ఆధార పడుతోంది. ఆమెను ఒక్కదాన్నే ఊరిలో వదలలేక తనదగ్గరికే తెచ్చుకుంది. ఆఫీస్కి వెళ్లినా తన ధ్యాసంతా ఆవిడ మీదే. లంచ్ టైమ్లో మాటల మధ్య తన కష్టాన్ని నిర్మలతో చెప్పింది. వెంటనే ఏజెన్సీ వారితో మాట్లాడి తనను ఆదుకుంది. నిన్ననే పద్మ వచ్చి పనిలో చేరింది. తన తల్లికి కాలకృత్యాలు మొదలు అన్ని నర్సింగ్ అవసరాలు తీరుస్తూ కంటికి రెప్పలాగా చూసుకుంటోంది.
ఇప్పుడు సునీత, సరిత ఇద్దరు ప్రశాంతంగా తమ ఉద్యోగ బాధ్యతలు నిర్వహిస్తున్నారు. ఇలాంటి సంఘటనలు నగరాలు, పట్నాలలో ఇప్పుడు సర్వసాధారణం అయిపోయాయి.
పెద్ద వ్యాపారం
గత రెండు దశాబ్దాల కాలంలో మన దేశంలోని సామాజిక, ఉత్పాదక రంగాలలో వచ్చిన తీవ్ర మార్పులకు సజీవ ఉదాహరణలే పైన చెప్పుకున్న రెండు సంఘటనలు. ఉదారవాద ఆర్ధిక విధానాల ఒరవడిలో కొత్తగా ఏర్పడిన అనేక రంగాలలో ఈ '(వు)మెన్ పవర్ కాంట్రాక్టు' రంగం కూడా ఒకటి. అంతే కాదు. అనేకమంది మహిళలు ఆధార పడుతున్న రంగం కూడా. కొందరు నిరాధారులైన మనుషుల అవసరం, శారీరక శ్రమ పెట్టుబడిగా ఈ ఏజెన్సీలు వ్యాపారం చేసుకుంటున్నాయి. సహాయం అర్ధించే వారికి, సహాయం అందించే వారికి వారధిగా ఏర్పడి శ్రమించకుండానే కోట్ల లాభాలు దండుకుంటున్నాయి. ఎటువంటి ఆధారం లేని మహిళలు ఈ పనులకు రావటానికి సిద్ధపడుతున్నారు.
ఒక్కొక్కరిదీ ఒక్కో దీనగాథ
పొట్ట చేతబట్టుకుని పట్నాలకు తరలివస్తున్న ఈ మహిళ లది ఒక్కొక్కరిదీ ఒక్కో దీనగాథ. జానకి గత పదేండ్లుగా ఈ పనిలో ఉంటోంది. అయితే ఏడాదికి ఒక ఊరు, ఆర్నెల్లకి ఒక ఇల్లు మారాల్సి వస్తోంది. భర్త తాగుడుకు బానిసై అర్ధాంతరంగా చనిపోతే ఇద్దరు పిల్లల బాధ్యత ఆమెను పని వెతుక్కునేలా చేసింది. బయటకు వెళ్లి పనిచేసిన అలవాటు లేదు. చదువు లేదు. తనకు తెలిసిన విద్య వంట మాత్రమే. ఇలాంటి వారికోసం కాచుకు కూర్చున్న ఏజెన్సీవారు ఆడిగినదే తడవుగా సభ్యత్వం ఇచ్చారు. పిల్లల్ని సంక్షేమ హాస్టల్లో చేర్చి తాను పని కోసం పట్నం వచ్చింది.
భద్రత లేని జీవితం
కూడూ నీడ దొరికినా రక్షణ, భద్రత లేని జీవితం. ఎప్పుడు ఏ మగవాడి ఆశకు బలికావలసి వస్తుందో అని అనేక నిద్రలేని రాత్రులు గడిపింది. ఒకచోట ఇంటి యజమానురాలు ఊరెళితే వావివరుసలు లేకుండా తండ్రి కొడుకులిద్దరూ లొంగదీసుకోవాలని చూశారు. ఎవరితో చెప్పుకోలేక అత్త చనిపోయిందన్న అబద్ధం చెప్పి బతుకు జీవుడా అని బయటపడింది. మరి భార్య కు ఎందుకు చెప్పలేదని అడిగితే ''ఏం లాభమమ్మా...కుటుంబ పరువు బజారులో పడుతుందని మా మీదే దొంగతనం, రంకుతనం అంటగడతారు... వాటన్నింటిని తట్టుకోగలమా చెప్పండి'' అని కండ్ల నీళ్లు పెట్టుకుంది.
మరో దీన గాథ
నర్సింగ్ సహాయానికి వచ్చిన పద్మది మరో దీన గాథ. 20 సంవత్సరాల పద్మ కి చదువంటే ప్రాణం. ఇంటర్లో మంచి మార్కులు వచ్చాయి. అప్పులబాధ భరించలేని తండ్రి వ్యవసాయం వదిలేసి సిటీలో అడ్డా మీద కూలీగా మారాడు. ఎలాగైనా తండ్రిని ఒప్పించి డిగ్రీలో చేరాలని అనుకుంటుండగానే ఒకనాడు పనిచేస్తుండగా స్లాబ్ కూలి మీదపడి మంచం పట్టాడు. తానే అన్నీ అయి తండ్రికి సేవ చేసింది. అయినా ఫలితం దక్కలేదు. ఆర్నెల్లు బాధపడి చనిపోయాడు. తమ్ముడు చిన్నవాడు. తల్లి చేసే ప్రైవేట్ ఉద్యోగానికి వచ్చే ఆదాయం అంతంత మాత్రమే. తండ్రికి చేసిన సేవల అనుభవం తనకు ఇప్పుడు దారిచూపించింది. కనీసం తన పెండ్లికి కావలసిన సొమ్మునన్నా సమకూర్చుకోవచని, తల్లికి భారం తగ్గించాలని ఈ పనిలో కుదిరింది. వ్యవసాయం బాగున్నా రోజుల్లో తల్లి అపురూపంగానే చూసేది. అటువంటిది ఈనాడు పరాయింట్లో పని భారాన్ని తనపైన వేసుకుంది. వయసు పైబడిన ఆడవాళ్లకు రక్షణ లేని రోజుల్లో పద్మలాంటి ఆడపిల్లలకు మాత్రం రక్షణ ఏది?
ఏజెన్సీ కార్మికులుగా...
ఈ వృత్తిలో ఉన్న అనేక మందిని కలిసినప్పుడు ఇటువంటి చేదు నిజాలు ఇంకా ఎన్నో బయటికొచ్చాయి. వ్యవసాయం దెబ్బతిని ఆత్మహత్య లకు పాల్పడిన రైతులు, పనులు దొరక్క పరాయి రాష్ట్రాలు, దేశాలకు వలస పోయిన యువకులు, వీరందరి కుటుంబాలను పోషించే బాధ్యత ఆ కుటుంబంలోని మహిళల పైన పడుతోంది. వారిలో కొందరు ఇలా ఏజెన్సీ కార్మికులుగా మారుతున్నారు.
దినదిన గండం నూరేళ్ళ ఆయుష్షు
కొన్ని సార్లు షార్ట్ టైమ్కి ఇతర రాష్ట్రాలకు కూడా వెళ్ళ వలసి వస్తుంది. ప్రభుత్వ మహిళా ఉన్నతాధికారులు, ప్రాజెక్టు పని మీద వారం, పదిహేను రోజులు ఢిల్లీ, బొంబాయి, బెంగుళూరు, పుణే వెళ్ళే మహిళా సాఫ్ట్ వేర్ ఉద్యోగులకు తోడుగా కూడా పంపిస్తారు. దినదిన గండం నూరేళ్ళ ఆయుష్షు లాగా గడుపుతున్న ఈ మహిళా కార్మికుల సహకారం తీసుకుంటున్నవారిలో ఎక్కువమంది మహిళా ఉద్యోగులే నన్నది గమనించాల్సిన అంశం. దీని వెనుక అంతర్గతంగా మరో ప్రధాన విషయం ఉంది. ఎంత పెద్ద పదవి, ఉద్యోగంలో ఉన్నా ఇంటిపని వంటపని మహిళలే చెయ్యాలనే భావన ఈనాటికీ సమాజంలో బలంగా పాతుకుని ఉండటమే.
స్వాహా చేస్తున్నారు
కస్టమర్ల చెవులు పిండి మరీ వేలకు వేలు గుంజుతున్న ఏజెన్సీ యాజమాన్యాలు ఈ కార్మికులకు మాత్రం కనీస వేతనాలు చెల్లించడం లేదు. ఈఎస్ ఐ, పీ ఎఫ్ లను నామమాత్రంగా అమలుచేస్తున్నా అసలు తాము కార్మికుల మనే విషయమే వీరికి తెలియక పోవటంతో అత్యధిక శాతం మంది కి చెందిన పీఎఫ్ డబ్బును ఏజెన్సీలు స్వాహా చేస్తున్నాయి.
పోరాటాల్లో భాగస్వాములను చెయ్యాలి
ఇంటా బయటా ఎక్కడైనా తమవంతు ఉత్పాదకతను సమాజానికి అందిస్తున్న ఈ మహిళల శ్రమ విలువను గుర్తించాల్సిన అవసరం ఎంతైనా ఉంది. అంతేకాదు వీరందరికి తాము కార్మికులమన్న చైతన్యం కలిగించి శ్రమకు తగ్గ ఫలితం పొందే విధంగా పోరాటాల్లో భాగస్వాములను చెయ్యాలి. పని ప్రదేశాల్లో సరైన భద్రత వారి హక్కు అని తెలియచెయ్యాలి.
Authorization