ప్రశ్న : అమర్నాథ్ యాత్రలో ప్రధాన అంశం అమర్నాథ్ గుహలో ఏర్పడే హిమ శైవలింగం. ఇందులో శాస్త్రీయత ఎంత? మహిమ ఎంత?
- ఎం. జగన్మోహనరెడ్డి, వరంగల్
జవాబు : అమర్నాథ్ గుహలో ఏర్పడే హిమ శివలింగంలో మహిమపాలు శూన్యం. యాత్రలో ఉన్నదంతా అశాస్త్రీయతే. ఎందుకంటే అది శివలింగం కాదు. శివలంగాలకు శివాలయాల్లో ప్రత్యేక రూపం ఉంటుంది. ఆ రూపానికీ, అమర్నాథ్ గుహలో ఏర్పడే రూపానికీ ఏ మాత్రం పొంతన లేదు. వరి పంట కోతకొచ్చాక వరి రాబడిని కుప్పగా పోస్తే కూడా ఇంతకన్నా చేరువగా శివలింగ రూపం ఉంటుంది. ఒక పూరిగుడిసెకు కూడా ఇంకా దగ్గరగా శివలింగ రూపం ఉంటుంది. పైగా అమర్నాథ్ గుహలో ఏర్పడే మంచు దిబ్బ ప్రతి సంవత్సరం ఒకే రూపంలో ఉండదు. అంతేకాదు, ఏర్పడింది కూడా ఒకే రూపాన్ని నిలుపుకోదు. ఎండాకాలంలో కరిగిపోయి వర్షాకాలం తర్వాత కొండ రాళ్ల సందుల్లోంచి జారిపడే నీటి బిందువులు హిమాలయ పర్వతాల్లో ఉష్ణోగ్రత తక్కువగా ఉండడం వల్ల మంచు దిబ్బగా ఏర్పడ్డం తప్ప అందులో మహిమలు, మాయలు, పవిత్రతలు, ప్రత్యేకతలు ఏమీ లేవు. ఇలా మెల్లమెల్లగా ఘన రూపాన్ని సంతరించుకొనే గుహ భాగాల్ని స్టాలగ్మైట్లు అంటారు.
వర్షపు నీరు కొండ చరియల మీద పడ్డపుడు ఆయా ఉపరితలాల్లో ఉన్న ఆకులు, అలములు, పురుగు పుట్రా, మట్టి రేణువులు, మురికి తదితర లవణ సంబంధ పదార్థాలను కరిగించుకొంటుంది. స్వచ్ఛమైన నీటి కన్నా లవణాలు తదితర ద్రావితాలు (solutes) కరిగి ఉన్న నీటి ఘనీభవన ఉష్ణోగ్రత తక్కువ అని ఉష్ణగతిక శాస్త్ర నియమాల్లో ఒకటైన క్లాసియేస్- క్లాపిరాన్ నియమాలు, కణాధార ధర్మాలు (colligative properties) విశదంగా వివరిస్తున్నాయి. ఈ సూత్రం ఆధారంగానే నీటిని గడ్డ కట్టించేందుకు, ఐస్ క్రీముల్ని భదప్రరిచేందుకు సున్నా కన్న తక్కువ ఉష్ణోగ్రతను సాధించే హిమీకరణ మిశ్రమాల్ని (Freezing Mixtures) ఐసుగడ్డల మీద ఉప్పును చల్లడం ద్వారా తయారు చేస్తారు.
ఇలా తనలో గాలిలో ఉన్న కార్బన్ డయాక్సైడ్ను కార్బనిక ఆమ్లంగా కొన్ని కాల్షియం, మెగ్నీషియం లవణాల్ని, సిలికేట్లను స్వల్పంగానైనా కరిగించుకొన్న వర్షపు నీరు అమర్నాథ్ గుహల్లో ఉన్న కొండ చరియల్లోని రాళ్ల సందులు, పగుళ్ల గుండా ప్రయాణించే క్రమంలో ప్రత్యేకమైన రసాయనిక సమతాస్థితిని(chemical equilibrium) పొందుతుంది. ఆ క్రమంలో చాలా మటుకు లవణాలు కాల్షియం కార్బొనైట్, అల్యూమినియం సిలికేటు, మెగ్నీషియం సల్ఫేటు, సెర్రేట్లుగా మారి తనలో లవణ శాతాన్ని పోగొట్టుకొన్న నీరు బిందువులు బిందువులుగా కింద ఉన్న గుహలోని ఖాళీ ప్రాంతంలో గోడల మీదుగా జాలు వారుతుంది. అయితే అక్కడ ఉష్ణోగ్రత సున్నాకు అటూయిటూ ఉండడం వల్ల గాలిలో పీడనం కూడా తక్కువ ఉండడం వల్ల నీటి బిందువులు స్టాలగ్మైట్లు (Stalagmite) గడ్డకడతాయి. చీమలు ఒక్కొక్క రేణువును పెడుతూ పుట్టను నిర్మించినట్టే కొంచెం కొంచెంగా బిందువులు గడ్డకట్టి ఓ కుప్ప (heap)లాగా తయారవుతుంది. గాలిలో పీడనం తక్కువైనపుడు నీరు సున్నా కన్న అధిక ఉష్ణోగ్రత వద్ద కూడా ఘనీభవించడం నీటికున్న అసాధారణ లక్షణం(anomalous behaviour). . ఈ విషయం పాఠశాల స్థాయి, లేదా ఇంటర్మీడియట్ స్థాయి భౌతిక, రసాయనిక శాస్త్ర పాఠ్య గ్రంథాల్లో ఉంటుంది.
తిరిగి వేసవి కాలం రాగానే మే, జూన్ నెల ప్రాంతంలో ఆ స్టాలగ్మైట్ మంచు దిబ్బ క్రమేపీ కరిగిపోతుంది. ఈ మంచు దిబ్బను శివలింగంగా భావించి, ఈ లింగ రూపాన్ని చూడడం కోసం ఎన్నో వ్యయ ప్రయాసలకు, ప్రమాదాలకు తావిచ్చే అమర్నాథ్ యాత్రలో వేలాది భక్తులు పాల్గొనడంలో వారి వ్యక్తిగత విశ్వాసాలు తప్ప శాస్త్రీయ ప్రామాణికత (scientific basis)ఏమీ లేదు.
Authorization