నాకు తిరగటమంటే ఇష్టం. ఒక గదిలో ఒక వారం రోజుల పాటు బైటకి రాకుండా ఉండటమంటే ఎంతిష్టమో వీలున్నప్పుడల్లా మన దేశంలోనో లేదా ఏవో కొన్ని చిన్న దేశాల్లోనో ఒక టూరిస్టుగా వెళ్ళి రావటమంటే అంతే ఇష్టం. అయితే నేనేమీ మాచవరపు ఆదినారాయణగారిలా నడక యాత్రికుడిని కాదు. వ్యవస్థలని అధ్యయనం చేయగల సామాజికవేత్తని అసలే కాను. వ్యవస్థలు బతకటానికి లేదా అవి కూలిపోవటానికి పనికొచ్చిన లేదా పస అయిపోయినట్లు చెప్పబడుతున్న సిద్ధాంతాల్ని విశ్లేషించగల మేధావినీ కాను. కానీ ప్రపంచంలోని భిన్న సమాజాల కదలికల (డైనమిక్స్) పట్ల, వాటి పరిణామాల పట్ల ఆకర్షితుడినైనవాడిని. భిన్న ప్రాంతాల ప్రజల సంస్కతి, ఆహార, ఆచార, వ్యవహారాల పట్ల ఆసక్తిగల వాడిని.
చిన్నప్పటి నుండి నాకు తెలియని ప్రాంతం గురించి ఎక్కడ ఏమి కనబడ్డా ఆసక్తిగా చదివేవాడిని. ఎస్కిమోలు, గ్రీకులు, స్కాండినేవియన్లనేమిటి.. భిన్న భౌగోళిక, సంస్కతులకు చెందిన ప్రాంతాలంటే, ఆయా ప్రజలంటే ఒక అనురక్తి, ఊహ కలిగేది. అది అరేబియా కావొచ్చు లేదా గ్రీసు దేశం కావొచ్చు. సోక్రటీసు గురించి చదివాక, ఆయన జీవితం గురించి బొమ్మలు చూశాక ఒక గమ్మత్తైన ముద్ర పడింది మనసు మీద. ఏప్రిల్ ముప్ఫైన ఢిల్లీ నుండి నా మిత్రులు వేణుగోపాల్ రెడ్డి, నాగేందర్ తో సహా ముగ్గురం మిత్రులం వెళ్లాం. ఉజ్బెకిస్తాన్ విమానంలో పదకొండు గంటలకు బయలు దేరి రెండు గంటలకు తాష్కెంట్ చేరుకున్నాం. సరిగ్గా రెండున్నర గంటల ప్రయాణం అంతే. ఢిల్లీలో నలభై రెండు డిగ్రీల ఎండలో బయలుదేరితే రెండున్నర గంటల తరువాత 19 డిగ్రీల చల్లటి తాష్కెంట్ నగరంలో దిగాం. తాష్కెంట్ విమానాశ్రయం చూసి ఆశ్చర్యపోయాను.
వక్షాల మధ్య గువ్వ - తాష్కెంట్ నగరం!
తాష్కెంట్ ఎయిర్ పోర్ట్ నుండి హౌటల్ కు వెళ్ళే దారిలోనే గైడ్ మాకు కొంత సిటీ టూర్ తీసుకెళ్ళాడు. రెండు గంటల సేపు తాష్కెంట్ నగరం చూపించాడు. రోడ్ల కిరువైపులా పచ్చని చెట్లు విరగబడి నవ్వుతున్నట్లు గాలి వీస్తుంటాయి. ఎక్కడ చూసినా పచ్చదనమే. అసలు తాష్కెంట్ నగరమే చెట్ల మధ్య, తోటల మధ్య ఉన్నట్లుంటుంది. ఎంతందంగా, ముచ్చటగా కనిపిం చాయో. తాష్కెంట్ నగరం నడిబొడ్డున హౌటల్ ఉజ్బెకిస్థాన్ ఎదురుగా ఉన్న పార్కులో గుర్రం మీద తైమూర్ వీరోచిత భంగిమతో కూడిన ఆకర్షణీయ మైన శిల్పం ఒకటి ఉన్నది. విశాలమైన, అందమైన పార్కు అది. ఎప్పటిలాగే అక్కడి యువత మాతో ఫొటోలు దిగటానికి ఉత్సాహం చూపించారు. నేను గమనించిన విషయం ఏమిటంటే యువకులు బిడియ స్థులు. వాళ్ళతో పోలిస్తే అమ్మాయిలే కొంత కలుపుగోలుతనంతో వ్యవహరిస్తున్నారు.
భారతీయతాభిమానం...
మరో విషయం ఏమిటంటే ఉజ్బెక్ ప్రజలకు భారతీయులం టేనే కాదు భారతీయ సినిమాలన్నా, హిందీ పాటలన్నా చాలా ఇష్టం. అది రాజ్ కపూర్ కాలం నుండి వస్తున్నదే. మేం దిగిన లె గ్రాంట్ ఇంటర్నేషనల్ హౌటల్లో ఒక రెస్టారెంట్ కు ''రాజ్ కపూర్స్'' అని పేరు కూడా పెట్టారు. ఉజ్బెక్ ప్రజలకు రాజ్ కపూర్, మిథున్ చక్రవర్తి, షారుఖ్ ఖాన్, హతిక్ రోషన్ వంటి హిందీ హీరోల పేర్లు కరతలామలకం. మనం కనబడగానే ముందు ''నమస్తే!'' అంటారు. ఆ తరువాత ''షారుఖ్ ఖాన్!'' అంటారు. ఏదో చెప్పాలనుకుంటారు. చెప్పలేక ఇబ్బంది పడతారు. కానీ బొత్తిగా ఇంగ్లీష్ రాదు. అతి కష్టం మీద కొన్ని పదాలు మాత్రం చెబుతారు. ఢిల్లీ నుండి తాష్కెంట్కు బోయింగ్ విమానంలో వెళుతున్నప్పుడు స్థానిక ఉజ్బెక్ సంగీతం ఇయర్ ఫోన్స్ పెట్టుకొని విన్నాను. అది చాలా ప్రశాంతంగా, మెలోడియస్గా ఉంది. వాళ్ళ సినిమా కూడా అతి సహజంగా, ప్రకతికి దగ్గరగా ఉంది. అందుకేనేమో వారికి హడావిడి, ఆర్భాటం, సౌండు, హెవీ మెలోడ్రామా ప్రధానమైన మన భారతీయ సినిమా అంటే విచిత్రంగా, ముచ్చటగా కనబడుతుం దేమో. ఇక్కడ టూరిజం రంగంలో ఉన్న వారందరికీ హిందీ చక్కగా వస్తుంది. అక్కడి యువత అందంగా ఉండటమే కాదు అందమైన ప్రవర్తనతో ఉన్నారు. రాత్రి పూట కొన్ని రోడ్ల మీద సంగీత వాయిద్యాలు వాయిస్తూ, రోడ్ల మీద ఒక మూల నుంచొని చిన్న చిన్న డాన్సులు చేస్తూ కనబడ్డారు.
నలుగురూ కలిసే విపణి...
చోర్సు బజార్ అంటే దొంగలకు సంబంధించిన పదం కాదు. ''చోర్'' అనే పదం మన ''చార్'' అనే పదానికి చుట్టం అన్న మాట. చోర్సు బజార్ అనేది చాలా పురాతన మైన మార్కెట్. చోర్సు బజార్ అంటే ''నలుగురూ తిరిగే వీధి'' అని అర్ధం అట) చాలా పెద్ద మార్కెట్ ఒక స్టేడియం లా ఉంటుంది. అంతకంటే పెద్దది కూడా. గ్రౌండ్ ఫ్లోర్ కాకుండా ఇంకో రెండంతస్తుల్లో ఉందీ మార్కెట్. అబ్బురమనిపించింది. ఒక ఫ్లోర్ అంతా డ్రై ఫ్రూట్స్ అమ్ముతారు. మరో ఫ్లోర్ అంతా రకరకాల మాంసాలు దొరుకు తాయి. అంత పెద్ద మాంసం మార్కెట్ విస్మయం కలిగిస్తుంది. కానీ ఒక్క ఈగ కూడా కనిపించ లేదు. అలాగని అది ఏసీ మార్కెట్ కూడా కాదు. ఇక మా వంక నవ్వుతూ ఆశగా చూస్తున్న యువ వ్యాపారులను నిరాశపరచటం ఇష్టం లేక నేను, వేణు, నాగేందర్ కొద్ది మొత్తాల్లో డ్రై ఫ్రూట్స్ మాత్రం కొన్నాం.
పరిశుభ్రత, ప్రశాంతత.. !
ఎంత పరిశుభ్రంగా, ప్రశాంతంగా ఉందీ నగరం?ప్రజలెంత ఆహ్లాదంగా, ప్రశాంతంగా, సౌందర్యవంతంగా ఉన్నారు? ఎక్కడా ఉద్రేకమైన ప్రవర్తనలు కనిపించలేదు. పబ్లిక్ బిహేవియర్లో ఘర్షణలు, ఉద్రిక్తతలు లేవు. వాళ్ళ జేబుల్లోనో, బ్యాగుల్లోనో తప్ప ఎవరి చేతుల్లోనూ సెల్ ఫోన్లు లేవు. షాపింగ్ మాల్స్లో, పార్కుల్లో గుంపులు గుంపులుగా వున్న యువత చేతుల్లో కూడా సెల్ ఫోన్ చూడలేదు. రోడ్ల మీద పిచ్చి పిచ్చి హౌర్డింగులు లేవు. తోటలు, వక్షాలే తప్ప సంపద ప్రదర్శనలు, ఆడంబరాలు లేవు. చివరగా ఎక్కడ చూసినా కార్లు. హౌటల్ వర్కర్స్ కూడా కార్లలోనే వస్తున్నారు. ఏ రోడ్డు మీద కూడా ఒక్క చిన్న గుంత కాదు కదా ఒక్క చిన్న పెచ్చుకూడా లేవలేదు.
కళాత్మక కట్టడాల నెలవు తైముర్ స్క్వేర్!
తాష్కెంట్లో మరో అందమైన ప్రాంతం అమిర్ తెముర్ (తైమూర్) స్క్వేర్. హౌటల్ ఉజ్బెకిస్థాన్ ఎదురుగా ఉన్న అతి పెద్ద పార్కిది. ఆ చుట్టూ ఉన్న యూనివర్శిటీ, మ్యూజియం ఉన్న భవనాలు కూడా గొప్ప కళాక తులతో ఉన్నాయి. వాటిని ఎంత సేపైనా చూడొచ్చు అనిపించేలా ఉన్నాయి. ఇంత పచ్చదనం, చల్లదనం మనక్కూడా ఉంటే బాగుండనిపించింది. అక్కడ చూసిన పురాతన హజ్రత్ ఇమాం మసీదు గొప్ప కట్టడం. లోపలికి వెళ్ళగానే ఒకేసారి రెండు వేలమంది కూర్చొని ప్రార్థన చేసుకునేంత పెద్ద హాలుంది లోపల. అక్కడ ఫొటోలు, వీడియోలు తీసుకున్నా ఎవరూ అభ్యంతరపెట్టడం లేదు. లోపలికి వెళ్ళే దారిలో టైల్స్ మీద టార్పాలిన్ పట్టాలు పరిచారు. నేను చెప్పులు విడిచి పక్కనున్న టైల్స్ మీద కాలు పెడితే మంచు ముక్క మీద పెట్టినట్లుంది. అదేం టైల్సో మరి.
ఓ మంచు పర్వత శ్రేణి మధ్యలో ఒక నీలి సరస్సు !
తాష్కెంట్ నగరంలో బాగానే తిరుగు తున్నాం కానీ ఉజ్బెకిస్తాన్ గ్రామీణ ప్రాంతం చూడాలని నా కోరిక. ఆ దేశం వచ్చిన మూడో రోజు షెడ్యూల్ ప్రకారం చార్వాక్ సరస్సు, చింగాన్ పర్వతాలు చూడటానికి ఒక మిని బస్సులో బయలుదేరాం. హైదరాబాద్ నుండి వచ్చిన మిత్రులం ముగ్గురమే ఐనా టూర్ ఆపరేటర్ మమ్మల్ని గుజరాత్, ఢిల్లీ నుండి వచ్చిన సుమారు పదిమందితో కలిపి ఒకే గ్రూప్ వీసా ఇప్పిం చాడు. మూడో రోజు తాష్కెంట్ బైటకు వెళ్ళాం. ఆ రోజు చార్వాక్ సరస్సు, చింగాన్ పర్వతాల సందర్శన ప్రోగ్రాం లో ఉన్నాయి. ముందుగా 125 కి,మీ. దూరంలో చార్వాక్ సరస్సు వస్తుంది. చార్వాక్ లేక్ నుండి చింగాన్ పర్వతాలకు వెళ్ళాల్సి వున్నది. నిజా నికి చార్వాక్ కు వచ్చేటప్పుడే బస్సు సతాయించింది. ఒక గ్రామం దగ్గర ఆగిపోతే వేణు, నేను గ్రామంలోకి వెళ్ళొచ్చాం. గ్రామంలో ఇంటి ప్రహరీగోడలు కూడా అందంగా రాళ్ళతో పేర్చి నిర్మిం చారు. బస్సు మధ్యలో ఒక చోట ఖరాబై ఆగిపోతే ఫొటో షూట్ చేసుకున్నాం. అద్భుతంగా ఉంది. గాలి మనుషుల్ని తోస్తున్న ట్లుగా ఉన్నది. కింద కొన్ని వందల అడుగుల లోతులో చార్వాక్ సరస్సు మూడు కొండల మధ్యన ముచ్చటగా కొలువు తీరింది. అక్కడ చేతులు చాచి నిండారా గాలిని కౌగిలించుకొని, ముద్దాడాను. ఓ అద్భుతమైన ఆలింగనమది. అక్కడి నుండి మరో 30 కి.మీ. దూరంలో చింగాన్ పర్వతాలున్నాయి. వెళ్ళే దారిలో గ్రామీణ ప్రాంతం కనబడింది. గ్రామీణ ప్రాంతం తాష్కెంట్ నగరంలా అపార్టమెంట్లతో లేదు. చిన్న చిన్న ఇళ్ళతో ఉన్నది. ఐతే చాలా శుభ్రంగా, ఒక వరసలో పద్ధతిగా వున్నాయి ఇళ్ళు. చాలా ఇళ్ళకి పై కప్పుగా తళతళా మెరిసిపోతున్న స్టీల్ రేకులున్నాయి. ఈ రేకుల పైకప్పులు తాష్కెంట్లో దిగక ముందే విమానంలో నుండే చూశాను.
చార్వాక్ సరస్సు నిజానికి ఒక కత్రిమ రిజర్వాయర్. మూడు పర్వత నదుల సంగమం. నేను ప్రపంచం పెద్దగా చూసిన వాడిని కాదు కానీ నా జీవితంలో చూసిన అత్యంత సౌందర్యవంతమైన ప్రాంతం. మంచు వల్ల వెండి టోపీలు పెట్టుకున్నట్లు నిగనిగలాడే పర్వతాల మధ్య నీల వర్ణంతో మెరిసిపోతున్నది చార్వాక్ సరస్సు. నీరు ఇంత నీలంగా ఉండటం భలే అనిపించింది. తాష్కెంట్ వాసులకే కాకుండా మొత్తం ఉజ్బెక్ ప్రజలకే ఒక ఉల్లాస ప్రస్థానం ఈ ప్రాంతం.
కళాత్మక సమర్కాండ్!
ఐదు లక్షల జనాభాగల సమర్కాండ్ ఎంతో అందమైన నగరం. ఓ గొప్ప చారిత్రాత్మక నగరం. అద్భుతమైన కట్టడాలతో నగరం మొత్తాన్ని ఒక కళాభిరుచితో ఇప్పటికీ కనిపిస్తుంటాయి. సమర్కాండ్ వెళ్ళేప్పుడు, అక్కడి నుండి తిరిగి వచ్చేప్పుడు విశాలమైన గ్లాస్ కిటికీ నుండి పచ్చటి పొలాలతో, ఆకుపచ్చని కొండల్ని చూడటం ఆహ్లాదంగా ఉంది. ఉజ్బెకిస్థాన్ ఒక వ్యవ సాయక దేశమని తాష్కెంట్ నగరంలో ఉన్నప్పుడు రమీజ్ చెప్పిన ప్పుడు నమ్మలేదు కానీ ఇప్పుడిలా కంట్రీ సైడ్ చూస్తున్నప్పుడు మాత్రం నమ్మక తప్పదు అనిపించింది. భూములన్నీ పొలాల్లా లేవు, అదేదో ఆకుపచ్చటి తివాచీల మీద స్కేల్ పెట్టి గీసినట్లు న్నాయి.
కుర్చీలో కూర్చొని మంచుపర్వతాల మీదకు!
ఉజ్బెకిస్థాన్లో చివరి రోజు చింగాన్ పర్వతాలకు ప్రయాణం. చింగాన్ పర్వతాలు మంచు పర్వతాలు. కొంత వరకు మంచు వున్నప్పటికీ మన హిమాలయాలంత మంచు లేదు అక్కడ. బాగా చల్లగా మాత్రం వున్నది. సుమారు రెండున్నర గంటల ప్రయాణం. కింద నుండి పర్వతాల మీద వరకు చెయిర్ రోప్ వే నిర్మాణం జరిగింది. ఈ చెయిర్ గమ్మత్తుగా వున్నది. నేనిప్పటి వరకు రోప్ వే ఎక్కడ చూసినా ఒక క్లోజ్డ్ క్యాబినే చూశాను. కానీ ఇక్కడ రోప్ వేకి ఓపెన్ చెయిర్ పద్ధతి వున్నది. అంటే మనం చెయిర్లో కూర్చుంటే మన కాళ్ళు గాలిలో వేలాడుతుంటాయన్న మాట. గొప్ప థ్రిల్ ఇచ్చింది ఈ రోప్ వే రైడ్.
చల్లటి వాతావరణంలో ఇలా గాలిలో తేలిపోవటం బాగున్నది. ఒక అద్భుతమైన విహంగ వీక్షణం. పైకి చేరగానే ఒక అద్భుత ప్రకృతి సౌందర్యం ఆవిష్కతమైంది. ఇంత సౌందర్య వంతమైన ప్రకృతిని అప్పుడప్పుడైనా చూస్తుంటే మనిషిలోని స్వార్ధపరుడు, విధ్వంసకారుడు కొంతైనా మారతాడేమో అనిపి స్తుంది. అక్కడ కొంత సేపున్న తరువాత కిందకు దిగాం. ఒక్క సారిగా రెక్కలు లేని పక్షి అనుభవం. మే 4, 2017 సాయంత్రం నులి వెచ్చని ఎండ విరగ కాస్తుండగా బస్సు లోపల ఆ రోజు మా ఉజ్బెక్ గైడ్ వహాబ్ భారత దేశం అంటే ఉజ్బెకిస్థాన్కు వున్న అభిమానాన్నంతా పలికిస్తూ తన కమ్మటి స్వరంతో ''కభీ కభీ మెరె దిల్ మే ఖయాల్ ఆతా హై'' అంటూ పాడుతూ విమానాశ్రయం దగ్గర మమ్మల్ని డ్రాప్ చేశాడు. విమానం గాలోకి ఎగురుతున్న ప్పుడు క్రమ క్రమంగా వసంతాల్ని కోల్పోతున్న పూల తోటలా కనిపించింది ఉజ్బెకిస్థాన్. ఉజ్బెకిస్థాన్ కు నేను మళ్ళీ వెళ్ళక పోవచ్చు. కానీ తోటల మధ్య, చెట్ల మధ్య గువ్వలా ఒదిగిన తాష్కెంట్ నగరాన్ని మర్చిపోలేను.
-అరణ్య కృష్ణ
Authorization