న్యూఢిల్లీ: దేశ 50వ ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా అవతరించిన జస్టిస్‌ డివై చంద్రచూడ్‌, సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తిగా ఆయన ఆరేండ్ల కెరీర్‌, ఆయన ఇచ్చిన మైలురాయి తీర్పులను శీఘ్రంగా పరిశీలించాల్సి ఉన్నది. సీజేఐగా జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ పదవీకాలం ఊహించినదే. అయితే జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ సుప్రీంకోర్టులో తన న్యాయమూర్తిగా ప్రశంసలు, విమర్శలు రెండింటిని అందుకున్నప్పటికీ, దేశంలోని అత్యున్నత న్యాయాధికారి పీఠాన్ని ఆయన చేపట్టడం కోసం దేశంలోని ప్రజలల్లో పెద్ద వర్గం వేచి ఉందనేది రహస్యం కాదు. ఇన్ని సంవత్సరాలుగా, భవిష్యత్తులో కీలకమైన సంఘటనల సమయంలో సుప్రీంకోర్టులో వ్యవహారాలకు నాయకత్వం వహించే జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌, ఎల్లప్పుడూ తన మనస్సును కొంతమంది 'ఉదారవాద అభిమానం, ప్రగతి శీల న్యాయమూర్తి' అని పిలుస్తారు.
పౌరుల ప్రాథమిక హక్కుల పట్ల నిబద్ధత
నమ్మకం, ధైర్యంతో, పౌరుల ప్రాథమిక హక్కుల ప్రాధాన్యత పట్ల తీవ్రమైన నిబద్ధతను కలిగి ఉన్న వ్యక్తిగా ఆయన నిలిచారు. ఈ లక్షణం అతని తీర్పులలో స్పష్ట మైంది. అనేక భిన్నాభిప్రాయాలు, బాగా రూపొందిం చిన తీర్పులు, స్ఫూర్తిదాయకమైన, సహానుభూతి పరిశీలనలతో జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ తన తీర్పులతో ప్రాథమిక హక్కులు, గోప్యత, లింగ సున్నితత్వం, మహిళల హక్కులు, ఎల్‌జీబీ టీక్యూ వంటి కీలకమైన అంశాలపై తీర్పులు ఇచ్చారు.
నిర్భయమైన స్వరం
అతని మేధో సామర్ధ్యానికి, అసాధారణమైన న్యాయశాస్త్ర చతురత ఒక ముఖ్యమైన లక్షణం. మహిళల హక్కులపై ప్రగతిశీల, సానుకూల దృక్పథాన్ని పెంపొందించడానికి అతని నిరంతర కృషి మరో లక్షణం.పితృస్వామ్య భావనలకు వ్యతిరేకంగా నిర్భయమైన స్వరం, కోర్టు లోపల, వెలుపల మహిళా సాధికారత కోసం ఆయన చేసిన కృషికి ప్రశంసించబడ్డారు. ఇటీవల ఒక కార్యక్రమంలో మాట్లాడుతూ చట్టంతో వ్యవహరించేటప్పుడు స్త్రీవాద ఆలోచనలను చేర్చమని యువ న్యాయ పట్టభద్రులకు సూచించారు. కోర్టు విచారణల సమయంలో తన ప్రశాంతమైన ప్రవర్తనతో ఆయన న్యాయ సౌభ్రాతృత్వాన్ని కూడా కాపాడారు. యువ న్యాయవాదులు తరచుగా తమకు అవకాశం ఇచ్చినందుకు, కోర్టులో వాదించడానికి వారిని ప్రేరేపించినందుకు ఆయనను అభినందిస్తారు. ఆయన మహిళలు,అట్టడుగువర్గాల హక్కులకు సంబంధించిన సమస్యల గట్టిగా స్వరం వినిపిస్తారు.
మిలీనియల్స్‌ ఫేవరెట్‌
జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ మిలీనియల్స్‌, యువ తరంలో కూడా ప్రాచుర్యం పొందారు. ప్రస్తుత కాలంలో యువతరం ఎంపికలు, సమ్మతి, అభిప్రాయాలను గౌరవించడం, మూసధోరణులను సవాలు చేయడం, తిరోగమన నమ్మకాల సంకెళ్లను విచ్ఛిన్నం చేయడం, ప్రగతిశీల దృక్పథం వంటివాటికి ప్రాధాన్యతనిస్తుంది. జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ తీర్పులలో ఈ అంశాలు చాలా వరకు స్పృశించాయి.
ఆయన ఇచ్చిన ముఖ్యమైన తీర్పులు
జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ అనేక తీర్పులు ఇచ్చారు. అందులో కొన్ని ముఖ్యమైన తీర్పులు ఇలా ఉన్నాయి. ఆరేండ్లలో సుప్రీం కోర్టు న్యాయమూర్తిగా జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ 513 తీర్పులు రాయగా, 1,057 ధర్మాసనాల్లో సభ్యుడిగా ఉన్నారు. అత్యధిక సంఖ్యలో జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ తీర్పులు సర్వీస్‌ (94), క్రిమినల్‌ (89) కేసుల్లో ఉన్నాయి. అయితే రాజ్యాంగ సమస్యలకు (45) సంబంధించిన సందర్భాల్లో ఆయన అత్యంత ప్రభావవంతమైన తీర్పులు రాశారు. గోప్యతా హక్కుపై తీర్పు ఆగస్టు 2017లో సుప్రీంకోర్టు 9 మంది న్యాయమూర్తుల ధర్మాసనం గోప్యత హక్కును ప్రాథమిక హక్కుగా ఏకగ్రీవంగా పేర్కొంది. జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ తన తరపున, మరో ముగ్గురు న్యాయమూర్తుల తరపున రూపొందించిన ప్రధాన తీర్పు. గోప్యత మనిషి గౌరవానికి అవసరమైనది. ఈ తీర్పుతో తన తండ్రి, మాజీ సీజేఐ వైవి చంద్రచూడ్‌ ప్రఖ్యాత ఎడిఎం జబల్పూర్‌ కేసులో ఇచ్చిన తీర్పును తిప్పికొట్టారు.
సెక్షన్‌ 377లోని కొన్ని నిబంధనలను కొట్టివేయడంతో స్వలింగ సంపర్కాన్ని లింగాన్ని నేరంగా పరిగణించని సుప్రీంకోర్టు రాజ్యాంగ ధర్మాసనంలో జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ కూడా ఉన్నారు. జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ తన తీర్పులో 158 ఏండ్ల ఎల్‌జీబీటీ కమ్యూనిటీ తిరస్కరణ, అవమానాలను అనుభవించడానికి చాలా సుదీర్ఘమైన కాలమని పేర్కొన్నారు. వాస్తవానికి, గర్భస్రావం చట్టాలపై ఇటీవల ఇచ్చిన తీర్పులో జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ ధర్మాసనం సీఐఎస్‌-జెండర్‌ మహిళలకు మాత్రమే పరిమితం కాదని, గర్భాలను సురక్షితంగా వైద్యపరమైన తొలగింపుకు అవసరమయ్యే అందరికీ వర్తిస్తుందని తెలిపింది. లెఫ్టినెంట్‌ గవర్నర్‌ ఢిల్లీ కార్యనిర్వాహక అధిపతి కాదని చంద్రచూడ్‌ తీర్పులో పేర్కొన్నారు. ప్రజాస్వామ్యం కార్యనిర్వాహక వర్గంలో ఒక ఆవశ్యక భాగం కనుక, దానికి ముఖ్యమంత్రి, మంత్రిమండలి నాయకత్వం వహించాలి. లెఫ్టినెంట్‌ గవర్నర్‌ ముఖ్యమంత్రి సలహాకు కట్టుబడి ఉంటారని, రాజ్యాంగం ప్రకారం స్వతంత్ర అధికారం లేదని ఆయన అభిప్రాయపడ్డారు.
ఆధార్‌ చట్టంపై భిన్నాభిప్రాయాలు..
2018లో ఆధార్‌ చట్టాన్ని సమర్థించిన మెజారిటీ రాజ్యాంగ ధర్మాసనం ఇచ్చిన తీర్పుపై జస్టిస్‌ డివై చంద్రచూడ్‌ భిన్నాభిప్రాయాలు వ్యక్తం చేశారు. మనీ బిల్లుగా ఆమోదించినందున ఆధార్‌ చట్టం రాజ్యాంగ విరుద్ధమని పేర్కొన్నారు. ఈ చట్టం వ్యక్తిగత గోప్యత, స్వతంత్రత ప్రభావితం చేస్తోందని పేర్కొన్నారు. శబరిమల తీర్పులో జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ కూడా ధర్మాసనంలో భాగం కాగా, ఋతుస్రావ వయస్సులో ఉన్న మహిళలకు ప్రవేశాన్ని నిరాకరించడం రాజ్యాంగ విరుద్ధమని పేర్కొంది. భీమా కోరేగావ్‌లో ఐదుగురు కార్యకర్తలను అరెస్టు చేసిన కేసులో, సుప్రీంకోర్టు జోక్యం చేసుకోవడానికి నిరాకరించిన కేసులో జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ అసమ్మతి తీర్పు ఇచ్చారు. ప్రజాస్వామ్యంలో అసమ్మతి ప్రాముఖ్యతపై తన బలమైన అభిప్రాయాలను వెలిబుచ్చారు. అసమ్మతి ఒక శక్తివంతమైన ప్రజాస్వామ్యానికి చిహ్నమని, ప్రజాదరణ లేని కారణాలను చేపట్టేవారిని హింసించడంతో ప్రతిపక్షంలో ఉన్న గొంతులను మూయించలేమని ఆయన అన్నారు.
సైన్యంలో మహిళలకు శాశ్వత కమిషన్‌ మంజూరు చేయాలని ఆదేశిస్తూ జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ నేతృత్వంలోని ధర్మాసనం తీర్పు ఇచ్చింది. మరో కీలక తీర్పులో కమాండ్‌ నియామకాల నుంచి మహిళలను పూర్తిగా మినహాయించడం అన్యాయమని, రాజ్యాంగ ఉల్లంఘన అని పేర్కొంది. మరో అడుగు ముందుకేసి జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ తన తీర్పులో జెండర్‌ రోల్‌ స్టీరియోటైప్స్‌ గురించి మాట్లాడుతూ సైన్యంలో నిజమైన సమానత్వాన్ని తీసుకురావడానికి మనస్తత్వాలలో మార్పు అవసరమని అన్నారు. ఐపీసీ సెక్షన్‌ 497ను కొట్టివేస్తూ సుప్రీం కోర్టు ఇచ్చిన తీర్పులో జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ పితృస్వామ్య సామాజిక విలువలు, చట్టపరమైన నిబంధనలు దేశంలోని మహిళలు రాజ్యాంగ హక్కుల అమలును మరింత అడ్డుకోకుండా చూడాల్సిన అవసరాన్ని నొక్కి చెప్పారు. ఒక మహిళ తన ఏజెన్సీ, స్వయం ప్రతిపత్తి, గౌరవాన్ని కోల్పోయినందుకు సెక్షన్‌ 497ను వినాశకరమైనదిగా ఆయన అభివర్ణించారు. లైంగిక నియంత్రణ, స్త్రీ ద్వేషం, పితృస్వామ్య భావనలు ఒక వ్యక్తికి అంతర్గతంగా ఉన్న గౌరవాన్ని గుర్తించిన రాజ్యాంగ వ్యవస్థలో స్థానం లేదని ఆయన అన్నారు.
జస్టిస్‌ డివై చంద్రచూడ్‌ నేతత్వంలోని ధర్మాసనం పునరుత్పత్తి, శారీరక స్వయంప్రతిపత్తిపై మహిళల హక్కుకు సంబంధించి ఒక కీలకమైన తీర్పును ఇచ్చింది. వివాహిత, అవివాహితులైన మహిళలందరూ సురక్షితమైన, చట్టబద్ధమైన గర్భస్రావానికి అర్హులని పేర్కొంది. మహిళల హక్కులకు సంబంధించిన మరో ముఖ్యమైన తీర్పులో జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ నేతృత్వంలోని ధర్మాసనం ఇటీవల లైంగికదాడి కేసుల్లో రెండు వేళ్ల పరీక్షను ఖండించింది. కేవలం లైంగికంగా చురుకుగా ఉన్నందుకే లైంగికదాడి చేయబడిందనీ, ఒక మహిళ చెప్పినప్పుడు నమ్మలేమని సూచించడం పితృస్వామ్యం, సెక్సిస్ట్‌ అని పేర్కొంది. రెండు వేళ్ల పరీక్షను నిర్వహించరాదనీ, దీనికి శాస్త్రీయ ఆధారాలు లేవనీ, లైంగికంగా చురుకుగా ఉన్న మహిళపై లైంగికదాడి చేయలేరనే తప్పుడు ఊహపై ఇది ఆధారపడి ఉందని కోర్టు తెలిపింది.
కోవిడ్‌-19 సంక్షోభ సమయంలో ప్రజల కష్టాలను తీర్చడానికి జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ నేతృత్వంలోని ధర్మాసనం అనేక ఆదేశాలు జారీ చేసింది. మహమ్మారి క్రూరమైన రెండవ తరంగాన్ని ''జాతీయ సంక్షోభం'' అని పేర్కొంది. ఇటీవల, జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ అప్పటి సీజేఐ జస్టిస్‌ యుయు లలిత్‌ తరువాత అత్యంత సీనియర్‌ న్యాయమూర్తిగా సర్క్యులేషన్‌ పద్ధతితో న్యాయమూర్తుల నియామకాన్ని తీవ్రంగా వ్యతిరేకించారు. సెప్టెంబర్‌ 30న ఆయన నేతృత్వంలోని ధర్మాసనం దసరా సెలవుల ప్రారంభానికి ముందు బోర్డును క్లియర్‌ చేయడానికి 75 కేసులను విచారించడానికి సుప్రీం కోర్టు సాధారణ పనివేళలకు మించి ఐదు గంటల వరకు రాత్రి 9:10 గంటల వరకు కూర్చోవడం ఆయన బాధ్యతపై దక్షతను స్పష్టం చేసింది.
ఆయన ముందున్న సవాళ్లు
జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ ముందు అనేక సవాళ్లు ఉన్నాయి. పెండింగ్‌లో ఉన్న అనేక ఉన్నత ప్రొఫైల్‌ కేసులు ఉన్నాయి. ఆర్టికల్‌ 370 రద్దు, పౌరసత్వ సవరణ చట్టం చట్టబద్ధత, ఎన్నికల బాండ్లు వంటి కేసులు ఆయన ముందున్న సవాళ్లు. సుప్రీం కోర్టు ఇ-కమిటీకి చైర్మన్‌గా జస్టిస్‌ చంద్రచూడ్‌ న్యాయ వ్యవస్థను మరింత అందుబాటులోకి తీసుకురావడానికి లైవ్‌ స్ట్రీమింగ్‌, కోర్టు ప్రొసీడింగ్‌ల రికార్డింగ్‌ కోసం డ్రాఫ్ట్‌ మోడల్‌ నియమాల ప్రచురణను పర్యవేక్షించారు. ప్రత్యక్ష ప్రసారాన్ని అనుమతించిన స్వప్నిల్‌ త్రిపాఠి కేసు (2018)లో అతను కీలక నిర్ణయంలో భాగమయ్యాడు. ఈ ప్రక్రియను సంస్థాగతీకరించడానికి కోర్టు ప్రయత్నిస్తోందని సూచించాడు. ఖాళీలను భర్తీ చేయడం కూడా ఆయన ముందున్న సవాలుగానే చెప్పాలి. కొలీజియం అధిపతిగా ఆయన దేశంలోని అన్ని హైకోర్టులు, సుప్రీంకోర్టులో ఖాళీలను కూడా భర్తీ చేయాల్సి ఉంది. 2022 అక్టోబర్‌ 1 నాటికి దేశంలోని 25 హైకోర్టుల్లో 772 మంది న్యాయమూర్తులు ఉన్నారు. మొత్తం 1,108 మంది న్యాయమూర్తులు ఉండాల్సి ఉండగా, 336 స్థానాలు ఖాళీగా ఉన్నాయి. ఆయన పదవీ కాలంలో మొత్తం 34 మంది న్యాయమూర్తులలో సగం మంది మాత్రమే పనిచేస్తున్న సుప్రీం కోర్టుకు 17 మంది న్యాయమూర్తులను నియమించే బాధ్యత ఆయనపై ఉంటుంది.