ప్రపంచ నవలా చరిత్రలో ఇప్పటిదాకా వచ్చిన గొప్ప నవలలు ఏవి అని ప్రశ్నించుకుంటే దానిలో తప్పకుండా విక్టర్‌ హ్యూగో రాసిన ''లెస్‌ మిజరబుల్స్‌'' ఉండి తీరుతుంది. దాని ప్రాశస్త్యం బహుముఖీనమైనది. ఇంతకీ ఈ విక్టర్‌ హ్యూగో ఎవరు..? ఈయన ఫ్రెంచ్‌ సాహిత్యాన్ని పరిపుష్ఠం చేసిన మహా రచయితల్లో ఒకడు. కథకునిగా, నవలాకారునిగా, కవిగా, వ్యాసకారునిగా, నాటకరచయితగా హ్యూగో అనేక రచనలు చేశాడు. అంతటితో ఆగలేదు చారిత్రక, రాజకీయ, సాహిత్య విమర్శకునిగా కూడా పేరు తెచ్చుకున్నాడు. తన జీవిత చరమాంకంలో ఫ్రాన్స్‌ దేశపు చట్టసభకి సెనేటర్‌గా ఎన్నిక కాబడి అక్కడా తన ముద్ర వేశాడు. తొలి రోజుల్లో తమ కుటుంబం ప్రేరణ వల్ల లూయి చక్రవర్తికి అభిమానిగా ఉన్నప్పటికీ ఆ తర్వాత డెమొక్రాట్‌గా మారాడు. కేథలిక్‌గా ఉన్న తను క్రమేపి మంత్ర విద్య వైపు, ఆధ్యాత్మికత వేపు పయనించాడు. విక్టర్‌ హ్యూగో అనేక విచిత్రమైన పోకడల్ని కలిగిఉండేవాడు.
      ''లెస్‌ మిజరబుల్స్‌'' నవల మొట్టమొదట 1862లో ప్రచురింపబడింది. తన మాతృ భాష ఫ్రెంచ్‌లో రాసిన ఈ రచన తరువాత ఆంగ్లంలోకి అనువాదమైంది. యూరపు ఖండానికి చెందిన ఏ భాషలో ఏ మాత్రం పేరు వచ్చినా మిగతా అన్ని భాషల్లోకి చకచకా అనువాదాలు జరిగిపోయి ప్రపంచం లోని మిగతా పాఠకుల చేతుల్లోకి పుస్తకాలు వచ్చేస్తాయి. అదో గొప్ప సౌలభ్యం వాళ్ళకి. అనువాదకులకి కూడా మంచి డిమాండ్‌ ఉంటుంది.
      ఇంగ్లీష్‌లోకి అనువాదం అయినపుడు The wretched, The poor ones, The victims and the dispossessed అనే రకరకాల పేర్లతో ఈ నవల వచ్చింది. అయితే ఆ తర్వాత Les Miserables అనే పేరు దీనికి స్థిరపడి పోయి ఇక ఆ పేరు తోనే ప్రచురితమవుతూ వస్తూన్నది. నేను చదివిన అనువాదం నార్మన్‌ డెన్ని చేసినటువంటిది. స్థూలంగా చెప్పాలంటే 1815 నుంచి 1832 వరకు గల మధ్య కాలంలో ఈ కథ నడుస్తుంది. పారిస్‌లో వచ్చిన ప్రజా తిరుగుబాటుని ఆధారంగా చేసుకొని వివిధ పాత్రలతో రచయిత దీనిని అల్లడం జరిగింది. జీన్‌ వల్జీన్‌ అనేది ప్రధాన పాత్ర అని చెప్పాలి. ఇతని చుట్టూరా మరికొన్ని పాత్రలు ఉంటాయి. 223 పేజీలు గల ఈ నవల కొన్ని ఉపకథల్ని కలిగి ఉంటుంది. అయితే అన్నీ ఒకదానికి ఒకటి పందిరి మీద లతలా అల్లుకుని ఉంటాయి.
        సూక్ష్మంలో మోక్షంలా కథ చెప్పుకుందాము. అది బిషప్‌ బైన్‌ వెను మయ్రియేల్‌ ఇల్లు. ఆయన అవివాహితుడు, క్రీస్తు చెప్పిన దయా క్షమా గుణాలకి మారుపేరు. ఆ యింట్లో అతనితో బాటు ఆయన చెల్లెలు బాప్టిస్టైన్‌ కూడా నివసిస్తూంటుంది. ఆయనకి కేటాయించబడిన ప్రాసాదం వంటి ఇంటిని ఆసుపత్రికి విరాళం ఇచ్చి తాము మాత్రం పక్కనే ఉన్న చిన్న ఇంటిలో ఉంటారు. ఆ యింటిలో వారసత్వంగా వచ్చిన వెండి దీపపుసెమ్మెలు ఇంకా కొన్ని విలువైన సామాన్లు ఉంటాయి. ఓ రోజు రాత్రి ఒక దొంగ వీళ్ళ ఇంటికి వచ్చి ఆశ్రయం అడుగుతాడు. తాను జైలు నుంచి పారిపోయి వచ్చానని, ఇంకా ఎవరి ఇంటికి వెళ్ళినా పోలిస్‌కి అప్పగిస్తారని, దయచేసి ఈ ఒక్కపూటకి మీ యింట్లో పడుకోనిస్తే తెల్లారి పొద్దుటే వెళ్ళిపోతానని అంటాడు. సరే...అని చెప్పి బిషప్‌ కుటుంబం భోజనం కూడా పెడతారు. దొంగగా ఎందుకు మారావు అది తప్పు కదా అంటాడు బిషప్‌. ఇక అప్పుడు ఈ దొంగ తన కథ చెబుతాడు.
       తాను చిన్నవయసులో ఉన్నప్పుడు తల్లిదండ్రులు ఇద్దరూ మరణించారని, తన చెల్లెలు ఇంకా ఆమెకి ఉన్న పిల్లలు అందర్నీ తానే పోషించాలని... ఆ క్రమంలో ఒకసారి దుఖాణంలో ఉన్న బ్రెడ్‌ని దొంగిలించగా తనని జైలుకి పంపించారని చెబుతాడు. ఆ విధంగా మొదటిసారి జైలుకి వెళ్ళిన నాకు ఆ తర్వాత అదే జీవిత విధానంగా మారిపోయిందని, తమ కుటుంబ పోషణకి అదే అనువుగా ఉందని అంటూ తన గాధని వివరిస్తాడు. తెల్లవారి లేచి చూస్తే ఈ దొంగ ఉండడు. అదే విధంగా బిషప్‌ ఇంటిలోని వెండి దీపపుసెమ్మెలు, విలువైన సామాన్లు కూడా ఉండవు. ఇంతకీ ఆ దొంగ ఎవరూ... జీన్‌ వల్జీన్‌. మన ప్రధాన పాత్ర. అయితే ఆ దీపపుసెమ్మెల్ని తన జీవిత చరమాంకంలో మాత్రం చేరవలసిన చోటుకి చేర్చుతాడు.
ఇదిలా ఉండగా Fantine అనే పేద యువతి ఉపకథ వస్తుంది. ఈమెకి ఓ చిన్న బిడ్డ ఉంటుంది. భర్తతో విడిపోతుంది. తల్లిదండ్రుల వద్దకి గాని, బంధువుల వద్దకి గాని వెళ్ళడం ఇష్టం లేక చిన్నచిన్న పనులు చేసుకుంటూ జీవిస్తూంటుంది. కొద్దిగా ఎక్కువ డబ్బులు సంపాదించి తాను, తన కూతురు మంచిగా జీవించాలంటే పక్క ఊరిలోకి వెళ్ళి ఓ ఫేక్టరీలో పనిచేయడం మంచిదని అక్కడకి వెళితే, అవివాహితులకి మాత్రమే ఉద్యోగం ఇస్తామంటారు. Fantine తన కూతురుని Montifermeil  కి పక్కనే ఉన్న ఓ పూట కూళ్ళమ్మ కుటుంబంలో విడిచిపెడుతుంది. నెలకి ఇన్ని ఫ్రాంక్‌ లు ఇస్తానని ఒప్పందం కుదుర్చుకుని కొంత డబ్బుని అడ్వాన్స్‌ గా కూడా ఇస్తుంది. వెళ్ళేటప్పుడు కూతురుకి తాను కొన్న అందమైన గౌన్లు, బొమ్మలు కూడా ఇచ్చి ముద్దాడి త్వరలోనే వస్తానని వెళుతుంది. ఆ పూటకూళ్ళమ్మ భర్త పేరు Thenardier. చాలా స్వార్ధం నిండిన కుటుంబం. తల్లి అలా వెళ్ళిపోగానే ఈ చిన్న అమ్మాయిని ఈసడించుకుంటుంది. ఇచ్చిన గౌన్లు, బొమ్మలు అన్నీ తన కూతుర్లుకి ఇచ్చుకుంటుంది. ఈ అమ్మాయికి మసి గుడ్డ పేలికల్లాంటి బట్టలు ఇస్తుంది. దొరికింది ఏదో తింటూ అలా పెరుగుతుంటుంది ఈ అమ్మాయి. ఈమె పేరు జశీరరవ్‌.
       Fantine పనిచేసే ఆ పరిశ్రమని స్థాపించినది వీశీఅరఱవతీ Monsier Madeleine. ఎక్కడి నుంచో ఆ ఊరికి వచ్చి, చిన్న పెట్టుబడితో దాన్ని స్థాపించి బాగా అభివద్ధి చేస్తాడు. అనేక మందికి ఉపాధి కల్పిస్తాడు. కథ ఇంకొంచెం నడిచిన తర్వాత సస్పెన్స్‌ విడిపోతుంది. ఆ Madeleine మరెవరో కాదు ఆ రోజున బిషప్‌ ఇంట్లో దొంగతనం చేసిన జీన్‌ వల్జీన్‌ నే..! పేరు మార్చుకొని అలా చలామణీ అవుతుంటాడు. వ్యాపారంలో డబ్బు సంపాదించిన తర్వాత అనేక దాన ధర్మాలు చేస్తుంటాడు. ఆ రకంగా బాగా పేరు సంపాదించి ఆ ఊరికి మేయర్‌ అవుతాడు. అయితే Javert అనే పోలీస్‌ అధికారి ఇతని కోసం గాలిస్తూంటాడు. జైలు నుంచి పారిపోయి మారు వేషంలో మారు పేరుతో పెద్ద మనిషిగా చలామణి అవుతున్న ఈ జీన్‌ వల్జీన్‌ని అరెస్ట్‌ చేయాలని ప్రయత్నించగా తనకి ఉన్న పలుకుబడి, లీగల్‌ నాలెడ్జ్‌తో దాన్ని వమ్ము చేస్తాడు. అయితే అమాయకుడైన ఓ వ్యక్తి, తన రూపు రేఖలతో ఉన్న పాపానికి ఉరికంబం ఎక్కబోతున్నాడని తెలిసి తాను అరెస్ట్‌ కావడానికి సిద్ధం అని పోలీస్‌ అధికారికి తెలుపుతాడు.
    ఇక అక్కడ ఆ చిన్నపాప Cosset ని కాల్చుకు తింటూంటారు ఆ Thenardiers దంపతులు. ఆ అమ్మాయికి తొమ్మిదేళ్ళు వస్తాయి. ఇంటి పని మొత్తం చేపిస్తుంటారు. అలాగే వచ్చే కష్టమర్లకి సంబంధించిన అన్ని సేవలు చేయిస్తుంటారు. గుర్రాలకి నీళ్ళు పెట్టడానికి గాను ఎంతో దూరం వెళ్ళి బకెట్‌తో మోసుకు రావాలి. ఆ తల్లి Fantine, ఎంతో కష్టబడి పనిచేస్తూ ఆ డబ్బుల్ని వీళ్ళకి నెల నెలా తన కూతురు కోసం పంపినా అవి వీళ్ళే వాడుకుంటూంటారు. ఖర్చులు పెరిగాయి ఎక్కువ పంపమని రాసినప్పుడల్లా రాత్రి పగలు అని చూడకుండా పనిజేసి ఆ డబ్బుల్ని పంపిస్తూంటుంది.
       వేశ్యా వత్తి ద్వారా కొంత సంపాదించి పంపుతుంది. అయితే ఓ పోలీస్‌ కేసు జరిగినప్పుడు Fantine ని జీన్‌ వల్జీన్‌ కాపాడుతాడు. ఆమె కూతురు విషయం తెలుసుకుని ఆ దంపతుల బారి నుంచి Cosset ని కాపాడాలని అనుకుంటాడు. ఈ లోగా Fantine అనారోగ్యంతో మరణిస్తుంది. పులి మీద పుట్రలా అదే సమయంలో జీన్‌వల్జీన్‌ ని అరెస్ట్‌ చేస్తారు పోలీసులు. అయితే జైలు నుంచి పారిపోయి చాకచక్యంగా ఒక ఓడ కింద భాగంలో దాక్కుని వేరే ఊరికి పారిపోతాడు.
       మెల్లగా Cosset ఉన్న ఊరికి వస్తాడు. Thenardier దంపతుల ఇంటికి వచ్చి ఆ రాత్రికి తనకి బస కావాలని, తాను బాటసారిని అని చెబుతాడు. సరే అని బస కల్పిస్తారు. ఆ రాత్రి పూట Cosset పరిస్థితిని గమనిస్తాడు. మాసిపోయిన బట్టలతో ఉంటుంది. వయసుకి తొమ్మిదేళ్ళ పిల్ల అయినా ఆ ఇంటికి సంబంధించిన అన్ని పనులు ఊడవడం, ఉతకడం, నీళ్ళు తేవడం ఇలా అన్ని పనులు చేస్తూంటుంది. ఆ Thenardier  దంపతుల పిల్లలు మాత్రం మంచి బట్టల్లో నీటుగా ఉంటారు. వాళ్ళ చేతుల్లో ఉన్న బొమ్మల్ని Cosset  ఎంతో ఆశగా చూస్తున్నా ఎవరూ ఆ పిల్లని ముద్దు చేసే వారుండరు. చూసి జీన్‌ వాల్జిన్‌ ఇదంతా గమనిస్తూంటాడు.
       తన సంచిలో ఉన్న ఒక బొమ్మని తీసి Cosset కి ఇస్తాడు. మురిసిపోతుంది ఆ అమ్మాయి. తెల్లారినతర్వాత Cosset ని తనతో పంపిస్తే పెంచుకుంటానని ఆ దంపతులతో చెప్పగా మంచి గిరాకీ దొరికింది అని చెప్పి పెద్ద మొత్తాన్ని అడుగుతారు. సరే... అని చెప్పి వాళ్ళు అడిగినంత ఇచ్చి బయలుదేరగా, మార్గ మధ్యంలో Thenardien కలిసి ఇంకా కొంత మొత్తం కావాలని డిమాండ్‌ చేస్తాడు. అప్పుడు Fantine కి సంబంధించిన రుజువుని చూపి తనకి ఎదురువస్తే బాగోదని హెచ్చరిస్తాడు.
       ఇక అక్కడినుంచి కథ అనేక మలుపులు తిరుగుతుంది. Cosset జీన్‌ వాల్జీన్‌ని నాన్న అని పిలుస్తూంటుంది. తన తల్లి గూర్చి గాని తన గతం గూర్చి గాని పెద్దగా ఆ అమ్మాయికి చెప్పడు. పారిస్‌లోనూ, లక్జెంబర్గ్‌లోనూ, స్పెయిన్‌లోనూ ఇలా తిరుగుతుంటారు. ఎందుకంటే తన గురించి పోలీస్‌లు గాలిస్తుంటారు. కొన్నాళ్ళు ఫ్రాన్స్‌లోని ఓ కాన్వెంట్‌లో పాత మిత్రుని సాయంతో దాక్కుని జీవిస్తారు. ఇక్కడ ఉండే క్రైస్తవ నన్‌ లని చూసి Cosset ప్రభావితం అవడం చూసి జీన్‌ వాల్జీన్‌ కలత చెందుతాడు. ఎందుకంటే జీవితం అంటే ఏమిటో బయట ప్రపంచంలో రుచి చూసి ఆ తర్వాత సన్యాసిని కావడం వేరు, కాని అభం శుభం తెలియని అమ్మాయిని నేరుగా నన్‌గా మార్చే హక్కు తనకి లేదని తలపోస్తాడు. దానితో అక్కడ నుంచి లక్జెంబర్గ్‌కి మకాం మారుస్తారు.
      అక్కడ మారియస్‌ అనే యువకునితో ప్రేమలో పడుతుంది Cosset. అతను ఒక లాయర్‌. లక్జెంబర్గ్‌ నుంచి పారిస్‌కి వచ్చేస్తారు జీన్‌ వల్జీన్‌ ఇంకా కోజెట్‌ లు..! ఆ సమయంలో పారిస్‌లో పెద్ద ఎత్తున పౌర యుద్ధం చెలరేగుతుంది. దానిలో గాయపడిన మారియస్‌ని జీన్‌వల్జీన్‌ రక్షిస్తాడు.Thenardier  కుమార్తె ఇపోనియన్‌ కూడా ఇతడిని ప్రేమిస్తుంది. ఆ కుటుంబం కూడా కాలక్రమంలో పారిస్‌కి వచ్చేసి ఉంటుంది. ఆ తరువాత ఈ పౌరయుద్ధం గురించి చాలా పేజీలు సాగుతుంది. ఫ్రాన్స్‌ రాజకీయ పటాన్ని రచయిత మన ముందు పెడతాడు. ఎలాగైతేనేమి చివరకి కోజెట్‌, మారియస్‌ల పెళ్ళి అవుతుంది. వీరిద్దరకి కలిపి ఒక పెద్ద మొత్తాన్ని జీన్‌ వాల్జీన్‌ కానుకగా ఇస్తాడు. అయితే దాన్ని ఖర్చుపెట్టడానికి మారియస్‌ సందేహించి అలాగే ఉంచేస్తాడు. అది అక్రమ మార్గంలో వచ్చినదైతే తాను దోషి అవుతాడని అతని భావన.
     తాను చేసిన తప్పులకి ఏ రోజుకైనా తాను జైలుకి వెళ్ళవలసిందే కనక క్రమేపి కుమార్తె Cosset ని అల్లుడిని కలవడం తగ్గిస్తూంటాడు జీన్‌ వల్జీన్‌. ఆ విధంగా ఆమె తాను లేని లోటుని భవిష్యత్‌లో ఫీలవ్వకూడదని చేస్తుంటాడు. అయితే ఇవేమీ తెలియని Cosset  అతడిని పదే పదే ప్రశ్నిస్తూంటుంది. మరి చివరకి జీన్‌వల్జీన్‌ అరెస్ట్‌ అయ్యాడా, లేక మరణించాడా అనేది తెలుసుకో వాలంటే ఈ నవలని చదవవలసిందే. చివరి భాగంలో అనేక నాటకీయ మలుపులు తిరుగుతుంది కథ.
      ఈ నవల చదవడం వల్ల మనకి ఫ్రాన్స్‌లోని చారిత్రక పరిణామాలు ఇంకా దానిపక్క దేశాలతో ఫ్రాన్స్‌కి గల సంబంధాలు తెలుస్తాయి. అంతేగాక వివిధ భవంతుల వాస్తు నిర్మాణ పద్ధతులు, మతపరమైన, రాజకీయ పరమైన వైరుధ్యాలు బాగా అర్ధమవుతాయి. ఈ నవల రాసిన తర్వాత విక్టర్‌ హ్యూగో ఒక మాట అన్నాడు. ''ఈ రచనని ఎంతమంది చదువుతారో నాకు తెలియదు. అయితే యూరపులోని అనేక సమస్యల్ని దీనిలో ప్రస్తావించాను. బానిసత్వం ఉన్నంత వరకు, స్త్రీ తన మనుగడ కోసం శ్రమిస్తున్నంత వరకు, చదువుకోవాలనే పిల్లలకి చదువు అందనంత వరకు నా యీ రచన ప్రాసంగికతను కోల్పోదు'' అని చెప్పి రాసుకున్నాడు హ్యూగో.
- మూర్తి కెవివిఎస్‌
సెల్: 7893541003