నిహిలిజం అనే మాట గుర్తుకు రాగానే రష్యన్‌ రచయిత ఇవాన్‌ తుర్గనెవ్‌ రాసిన ''ఫాదర్స్‌ అండ్‌ సన్స్‌'' అనే నవల గుర్తుకు రాకమానదు. ఆ భావవాదం లోతు ఏమిటి..? పందొమ్మిదవ శతాబ్దికి చెందిన యువతరంపై దాని ప్రభావం ఏమిటి..? దాని పర్యవసానం ఏమిటి..? అదీ ముఖ్యంగా ఫ్రాన్స్‌, జర్మనీలకి చెందిన ఆలోచనావేత్తల తాత్వికధార రష్యాలోనూ ఏ విధంగా ప్రభావం చూపింది ఇవన్నీ తెలుసుకోవాలంటే మనం ఈ నవల చదవవలసిందే..! అంతే కాదు నాటి పశ్చిమ యూరపు దేశాల సంస్కతిని వ్యతిరేకిస్తూ వెల్లువెత్తిన స్లావ్‌ సంస్కతి అభిమానుల భావధారను అంతర్లీనంగా మనం దీనిలో గమనించ వచ్చు. ఇలాంటి వారిని స్లావొ ఫైల్స్‌ అన్నారు. రష్యాకి గాని దాని చుట్టూ ఉన్న బల్గేరియా, పోలాండ్‌ వంటి దేశాలకి గాని ఉమ్మడిగా ఒక సాంస్కతిక చట్రం ఉంది. దానికి ఇరుసు వంటిది రష్యన్‌ అర్థోడాక్స్‌ చర్చ్‌. వీటి ప్రత్యేకతని నిలబెట్టుకోవడానికి అచటి కళాకారులు ఎప్పుడూ ప్రయత్నిస్తూనే ఉంటారు.
సరే... అసలు నిహిలిజం అంటే ఏమిటి..? స్థూలంగా చెప్పాలంటే అన్ని రకాల మత పరమైన, నైతిక పరమైన విలువలను తోసిపుచ్చడం అని చెప్పవచ్చు. ఇంకా అన్ని రకాలైన అధికారాన్ని వ్యతిరేకించడం. ప్రతి దాన్ని శోధించి తెలుసుకుని అప్పుడు మాత్రమే దాన్ని నమ్మాలని భావించడం. ఈ విలువల్ని నమ్మి ఆచరించే వారిని నిహిలిస్టులు అని పిలిచారు. ఇదిగో ఇలాంటి ఒక నిహిలిస్ట్‌ జీవితాన్ని ఆధారంగా చేసుకొని నిర్మించినదే ఈ నవల. మరి ఈ నవలని రాసినవారు ఇవాన్‌ సెర్గెవిచ్‌ తుర్గనెవ్‌. మాస్కోకి రమారమి మూడువందల కి.మీ.దూరంలో ఉన్న ఒరైల్‌ అనే గ్రామంలో అక్టోబర్‌ 8 వ తేదీన, 1818లో జన్మించాడు. గైడి మపాసాకి, లియో టాల్‌స్టారుకి సమకాలికుడు.
        సంపన్న కుటుంబంలో జన్మించడం వల్ల బాల్య దశలో గ్రామంలోని విశాలమైన ఎస్టేట్‌లో జీవించాడు. ఆ తర్వాత ఎక్కువగా విదేశాల్లో పర్యటించాడు. రష్యాలోనూ, జర్మనీలోనూ ఉన్నతాభ్యాసం చేశాడు. ఒక ఫ్రెంచ్‌ గాయనిని ప్రేమించి పారిస్‌లోనే ఎక్కువగా నివసించాడు. ఆమెకి అప్పటికే పెళ్ళయి భర్త ఉన్నప్పటికీ అతని అనుమతితోనే వారి ఇంటి చేరువలోనే ఉండేవాడు. ఈ పారిస్‌ నివాసం వల్లనే అతనికి అనేకమంది మేధావులతో పరిచయమైంది. తన జీవిత కాలంలో రాసిన గొప్ప పుస్తకాలన్నీ ఇక్కడనే రాశాడని చెప్పాలి. అయితే వేసవి కాలంలో మాత్రం తప్పకుండా రష్యాకి వచ్చేవాడు.
        1862లో రష్యన్‌ భాషలో వెలువడిన ఈ నవల ఆ రోజుల్లో సంచలనం రేపింది. అయితే ఆంగ్లంలోకి మొదటిగా అనువాదం చేయబడింది మాత్రం 1867వ సంవత్సరంలో..! అనువాదకుడు యూజిన్‌ షుల్లర్‌. ఆ తర్వాత కాలంలో పీటర్‌ కార్సన్‌ కూడా ఆంగ్లంలోకి అనువదించాడు. పెంగ్విన్‌ బుక్స్‌ వారు ప్రచురించగా, ప్రస్తుతం దాన్ని నేను చదవడం జరిగింది. మూల రచయిత దీన్ని విసారియన్‌ బెలిన్స్కి అనే విమర్శకునికి అంకితమిచ్చాడు. తుర్గనెవ్‌ తన రచనా జీవితానికి ఎంతో సహకరించిన వ్యక్తిగా ఈయన్ని గౌరవించేవాడు. మొట్టమొదటి గా ఒక రష్యన్‌ నవల యావత్‌ యూరపులోని దేశాల్ని ఆకర్షించడం అనేది ఈ ఫాదర్స్‌ అండ్‌ సన్స్‌తోనే ప్రారంభమయింది. ఆ తర్వాత లియో టాల్‌స్టారుతో అని చెప్పాలి. వీరిద్దరి మధ్య ఒక అంతర్గత వైరం కొనసాగి గొడవలు అయిన సందర్భాలు కూడా ఉన్నాయి. సరే... ఆ విషయం మరోసారి చెప్పుకుందాం.
        ఇప్పుడు స్థాలీపులాక న్యాయంగా కథలోకి వెళదాం..! అది 1859 వ సంవత్సరం, మే 20 వ తారీకు. మేరినో గ్రామానికి కాస్త దూరంలో ఉన్న ఓ చిన్న పట్టణం. రోడ్డుకి పక్కనే ఉన్న ఓ సత్రం. అక్కడ ఓ పెద్దమనిషి ఎదురుచూస్తున్నాడు... సెయింట్‌ పీటర్స్‌ బర్గ్‌ యూనివర్శిటీలో చదువు ముగించుకుని వస్తూన్న తన కొడుకు కోసం. ఆ తండ్రి పేరు నికొలారు పెత్రొవిచ్‌ కిర్సనోవ్‌. కొడుకు పేరు ఆర్కడి నికొలొరు విచ్‌ కిర్సనోవ్‌. రష్యన్‌ పేర్లు కాస్త పొడుగ్గానే ఉంటాయి గనక షార్ట్‌గా నికొలారు, ఆర్కడి అని అనుకుందాం. కొడుకు తనతో పాటు బజరోవ్‌ అనే తన మిత్రుడిని కూడా తీసుకొచ్చాడు. వీరిద్దర్నీ గుర్రపు బండ్లలో తమ గ్రామానికి తోడ్కొని వచ్చాడు తండ్రి. ఆ మేరినో గ్రామంలో ఓ పెద్ద భూస్వామి ఈయన. రమారమి 200 మంది సెర్ఫ్‌లు ఇతని కింద ఉంటారు. 5000 ఎకరాల భూమి. ఈ నికొలారు గాని, ఈయన తండ్రి గాని అంతా ఒకప్పుడు సైన్యంలో పనిచేసిన వారే. ప్రస్తుతం రిటైర్‌ అయి గ్రామంలో వ్యవసాయం చేస్తున్నాడు.
        పాతకాలపు పెద్ద భవనం. దాంట్లో నికొలారుతో పాటు అతని సోదరుడు పావెల్‌ కూడా ఉంటూంటాడు. నికొలారు భార్య చనిపోతుంది. తర్వాత ఒక పనిచేసే అమ్మాయిని చేరదీ స్తాడు. ఆమె పేరు ఫెనెష్కా. ఇక్కడే ఉంటుంది. తాను ఇలాంటి పనిచేసినట్టు కొడుక్కి ఎంతో బిడియంగా చెబు తాడు. ఆర్కడి అదేమీ తప్పుగా అనుకోడు. అది నీ వ్యక్తిగత విషయం సిగ్గుపడనవసరం లేదు అంటాడు. ఆ ఫెనెస్కాకి ఓ చిన్న బిడ్డడు వాడి పేరు మిత్యా. ఈ ఇద్దర్నీ ఆదరంగానే చూస్తాడు ఆర్కడి.
        ఇక తనతో వచ్చిన బజరోవ్‌ని తండ్రికి, అంకుల్‌ పావెల్‌కి పరిచయం చేస్తాడు. ఈ సెలవుల్లో కొంతకాలం మన ఇంట్లో ఉంటానికి వచ్చాడని చెబుతాడు. సరే... దానిదేముందిలే అంటారు వాళ్ళు. అయితే పోను పోను బజరోవ్‌ వ్యవహార శైలి ఈ ఇద్దరు పెద్దవాళ్ళకి ససేమిరా నచ్చదు. అంటే సంస్కతి,సంగీతం, సాహిత్యం, రష్యా చరిత్రని చూసి గర్వించడం ఇలాం టివి ఏవీ బజరోవ్‌కి నచ్చదు. పైగా వాటిని నిక్కచ్చిగా విమర్శి స్తూంటాడు. పాతవి అయినంత మాత్రాన ప్రతిదాన్ని గౌరవించ నవసరం లేదని అంటాడు. అంటే నీ ఉద్దేశ్యం ఏమిటి.. ఉన్న ప్రతి నిర్మా ణాన్ని కూలగొట్టాలా అంటాడు అంకుల్‌ పావెల్‌. అలా బజరోవ్‌కి పావెల్‌కి మానసిక ఘర్షణ తలెత్తుతుంది. ఏమిట్రా వీడు లోకానికి విరుద్ధంగా ఉన్నాడు నీ స్నేహితడని తండ్రి, పెద తండ్రి ఆర్కడిని అడుగుతారు. తన స్నేహితుడు నిహిలిస్ట్‌ అని పరిశీలించకుండా దేన్ని నమ్మడని తన పద్ధతులు వేరు అని చెబుతాడు.
        నికొలారు ఓసారి పుష్కిన్‌ పద్యాలు చదువు తుండగా.. ఆ దాంట్లో ఏముంది, దానికంటే జర్మన్‌ ఫిలాసఫర్‌ పుస్తకం చదివితే మంచిదని అంటాడు ఈ బజరోవ్‌. అంతేనా... రష్యన్‌ శాస్త్రీయ సంగీతం పియానోపై వాయిస్తుంటే దాన్నీ విమర్శిస్తాడు. అలాగే పావెల్‌ తన డ్రెస్‌ ఇంకా అలవాట్ల విషయంలో ఇంగ్లీష్‌ వారిని అనుక రిస్తే దాన్నీ విమర్శిస్తాడు. ఈ ఇద్దరు పెద్దవాళ్ళ తరానికీ, ఈ యువతరంకి గల ఆలోచనల లోని తేడాని ఇలా అనేక విధాలుగా చూపిస్తాడు రచయిత. ఆ పేరు మీద గత కాలంలోని మంచి విషయాల్ని సైతం ఖండించడం మాత్రం నికొలారు కి పావెల్‌ కి గిట్టదు.
        ఈ బజరోవ్‌ యూనివెర్శిటిలో డాక్టర్‌ కోర్స్‌ చదువు తుంటాడు. ఇక్కడికి వచ్చినా, ఊరికే ఉండడు కప్పల్ని వాటిని పడుతూ కోసి ప్రయోగాలు చేస్తుంటాడు. ఏమిటి.. మీ అంకుల్‌ పావెల్‌ ఎప్పుడూ ఇంత గ్రామంలో కూడా ప్రతిరోజు మంచి ఫేషన్‌గా డ్రెస్‌ చేసుకుంటాడు, మళ్ళీ ఏదో కోల్పోయిన వాడి లానూ ఉంటాడు అని చెప్పి బజరోవ్‌ మిత్రుడు ఆర్కడిని అడుగు తాడు. తను ఒకప్పుడు సైన్యంలో పెద్ద ర్యాంక్‌లో పని చేశాడని, ఆ తర్వాత విదేశాలు వెళ్ళి అక్కడ ఒక లవ్‌ విషయంలో దెబ్బతిని అలా అయ్యాడని చెబుతాడు ఆర్కడి. లవ్‌ విషయంలో ఫెయిల్‌ అయినంత మాత్రాన అలా అయిపోతే అతనికి ఏం జ్ఞానం ఉన్నట్లు.. అతనేం మగాడో అని ఈసడించుకుంటాడు బజరోవ్‌.
        అయితే విచిత్రం- ఇదే బజరోవ్‌, అన్నా సెర్గెనొవ్‌ ఒడింత్సోవా అనే ఆవిడ ప్రేమలో పడినప్పుడు ఆలోచనా రహి తంగా వ్యవహరిస్తాడు. అంటే ఎంత నిహిలిస్ట్‌ అయినా, ఎంత సైంటిఫిక్‌గా ఆలోచించే శక్తి ఉన్నా మనిషి కొన్నిసార్లు తాను వేసుకున్న ప్రణాళిక ప్రకారం జీవించలేడు అని అర్ధం అవు తుంది. ఆ తర్వాత ఇద్దరు మిత్రులు తమ పొరుగునే ఓ ఊరిలో ఉన్న అన్నా, కాత్యా అనే ఇద్దరిని ప్రేమిస్తారు. అది కూడా బజరోవ్‌ ఆలోచనా ధోరణికి పరీక్షగా నిలుస్తుంది. ఇద్దరూ కొత్త విషయాల్ని నేర్చుకుంటారు, ఈ సంఘటనల నుంచి.
ఆ తర్వాత బజరోవ్‌ తన సొంత ఊరికి మిత్రుడుని తీసుకు వెళతాడు. అక్కడ తల్లిదండ్రులు చానాళ్ళకి కొడుకు వచ్చాడని సంతోషిస్తారు. అక్కడ కూడా బజరోవ్‌ తన నిహిలిస్ట్‌ ధోరణి లోనే ఎక్కువగా ఎంతవరకో అంతవరకే అన్నట్లుగా ఉంటాడు. ఆ తల్లిదండ్రులకీ ఇతని పరిస్థితి ఏమిటా అనిపిస్తుంది. అక్కడ మిత్రులు ఇద్దరకీ గొడవై మళ్ళీ ఆర్కడి వాళ్ళ ఊరికి వస్తారు. నికొలారుతో సహజీవనం చేస్తున్న ఫెనెష్కాతో చొరవ పెంచుకొని ఒకసారి ఆమెని ముద్దు పెట్టుకుంటాడు. ఇది పావెల్‌ చూసి, ఇక ఎలాగైనా వీడిపైన కక్ష తీర్చుకోవాలని నిర్ణయించుకుని పిస్టల్స్‌తో యుద్ధం చేయాల్సిందిగా కోరుతాడు. ఆ దొమ్మిలో పావెల్‌ గాయపడతాడు. బజరోవ్‌ ఇక ఉండలేక తమ సొంత ఊరికి వచ్చేస్తాడు.
        అక్కడ టైఫాయిడ్‌ వచ్చి మరణించిన ఒక శవానికి అటాప్సీ చేసి, పొరబాటున తను గాయపడి, రక్తం పాయిజన్‌ అయి కొన్ని రోజులు బెడ్‌ మీద ఉండి మరణిస్తాడు. చివరకి మిగతా అందరి విషయంలో శుభం కార్డు పడుతుంది. కాత్యా, ఆర్కడి పెళ్ళి చేసుకుంటారు. నికొలారు, ఫెనెష్కా కూడా అదే బాటలో నడుస్తారు. పావెల్‌ జర్మనీ వెళ్ళిపోయి కాలం గడుపుతుంటాడు. అలా నిహిలిస్ట్‌గా జీవించిన బజరోవ్‌ అర్ధాంతరంగా తనువు చాలిస్తాడు. ఈ నవల ద్వారా తుర్గనెవ్‌ చెప్పదలుచుకున్నది ఏమిటంటే ఒక కొత్త భావం తలెత్తినపుడు దానిని అనుసరించే వారు అపార్ధం చేసుకోబడతారు.
        అలాగే పాతవి మొత్తం కూల్చదగినవి అని కూడా కాదు దానిలోనూ పనికి వచ్చేవి ఉంటాయి. ఇలా అనేక భావాల సమాహారం తో ఈ నవల రాయబడింది. రష్యన్‌ గ్రామీణ జీవితంలోనికి ప్రయాణిస్తూ అదే సమయంలో నాటి యూరపు లోని ఆలోచనా ధోరణులు ఆ సమాజంలో ఎలా ప్రభావాన్ని చూపాయి అనేది ఈ నవలలో చూడవచ్చు. ఇవాన్‌ తుర్గనెవ్‌ మంచి వేటగాడు కూడా. తన అనుభవాలతో ''స్కెచెస్‌ ఫ్రం ఏ హంటర్స్‌ ఆల్బం'' అనే గ్రంధాన్ని వెలయించాడు. ఇంకా రుడియన్‌ (1855), ఏ నెస్ట్‌ ఫర్‌ జెంటిల్‌ ఫోక్‌ (1859), ఆన్‌ ది ఈవ్‌ (1860) అనే రచనలు కూడా ఈయనవే.కొన్ని కవితలు, డ్రామాలు సైతం ముద్రించబడ్డాయి.

- మూర్తి కెవివిఎస్‌ 7893541003