వలస పోయిన ప్రజల యాతనల్ని బహుముఖాల్లో మనకి చూపించుతాడు.సోదరి రోజ్‌ ఆఫ్‌ షారోన్‌ భర్త వీళ్ళ ఆర్ధిక పరిస్థితి గమనించి ప్రయాణం చేసి వచ్చేటప్పుడే తప్పించుకొని కనబడకుండా వెళ్ళిపోతాడు. ప్రయాణంలోనే ఎందరో ఆప్తులు చనిపోతారు. ఒక్కసారి సొంత ఊరిని వదిలిపెట్టి బతుకుతెరువు కోసం వచ్చిన వారికి ఎన్ని కష్టాలు ఉంటాయో ప్రతి పాత్రలో ప్రతిఫలిస్తాయి.
వైకోం మొహమ్మద్‌ బషీర్‌ అనే ప్రసిద్ధ మళయాళీ రచయిత ఇంటర్వ్యూలో ఓ చోట జాన్‌ స్టెయిన్‌ బెక్‌ రాసిన ''ద గ్రేప్స్‌ ఆఫ్‌ రాత్‌'' నవల గురించి చెబుతూ, రచనలు మొదలు పెట్టిన కొత్తలో తన వాక్య నిర్మాణంలో ఎంతో కొంత దాని ప్రభావం ఉన్నట్టు చెప్పారు. అప్పటి నుంచి ఆ నవలని చదవాలనే కోరిక బలపడి, అది ఇటీవల తీరింది. ముఖ్యంగా సంప్రదాయ పడికట్టు పదాల్ని విడిచిపెట్టి నూతన ప్రయోగాలు చేయడం, వ్యాకరణ సూత్రాల్ని కూడా కాదని సామాన్యులు నిజ జీవితంలో మాట్లాడుకునే భాషని వాడడం ఇలాంటి ప్రయోగాలు ఈ నవలలో జాన్‌ స్టెయిన్‌ బెక్‌ చేసినట్టు మనం గమనించవచ్చు.
స్వతహాగా అమెరికన్‌ అయినప్పటికి స్టెయిన్‌ బెక్‌ ఆ వ్యవస్థలోని లోటుపాట్లని ఘాటుగానే విమర్శించాడు. దానివల్లనే ఆ నవల తొలి దశలో నిషేధించబడి ఆ తర్వాత కాలంలో వెలుగు చూసి గొప్ప ఆదరణని పొందింది. ఆయనకి 1962లో నోబెల్‌ బహుమతి వచ్చినపుడు ఆ కమిటీ దీన్ని ప్రత్యేకంగా ప్రస్తావించింది.
అసలు ఈ 'ద గ్రేప్స్‌ ఆఫ్‌ రాత్‌' నవల యొక్క ఇతివృత్తం ఏమిటి అని అడిగితే 1930 ప్రాంతంలో అమెరికాలో సంభవించిన గ్రేట్‌ డిప్రెషన్‌ ఏ విధంగా అక్కడి ఆర్దిక, సామాజిక పరిస్థితుల్ని కుంగదీసింది, ఏ విధంగా అక్కడి రైతులు ముఖ్యంగా ఒక్లహామా ప్రాంతంలోని రైతులు బికారులై బతుకు తెరువు కోసం పశ్చిమాన ఉన్న కాలిఫోర్నియా వైపు వలస వెళ్ళారు, ఆ వెళ్ళడంలో ఎన్ని కడగండ్లను ఎదుర్కొన్నారు, ఎన్ని కుటుంబాలు దిక్కులేని స్థితికి నెట్టబడ్డాయి ఇవన్నీ మనకి ప్రముఖంగా కనిపిస్తాయి. అంతేకాదు అంతవరకు ఎంతో ఆత్మగౌరవంతో బతికిన రైతులు దీనాతిదీనమైన స్థితికి నెట్టబడినప్పుడు ఎలా ప్రవర్తిస్తారు అనేది కూడా మనం ఈ నవలలో చూడవచ్చు.
ఎలాంటి అరమరికలు శషభిషలు లేకుండా రియలిస్టిక్‌ ధోరణిలో నవల నడుస్తుంది. నిజజీవితంలో ఆనాటి కాలంలో సగటు గ్రామీణ అమెరికన్‌ ఏ విధంగా మాట్లాడినాడో సంభాషణలు అలాగే సాగుతాయి. దానిలో బూతులు ఉంటాయి, దైవ నింద, దైవ స్తుతి, ప్రేమ, కరుణ, పగ, హత్య ఇలా అన్ని భావాలు మనల్ని ముప్పిరిగొంటాయి.
అనేకమార్లు గ్రామర్‌ సూత్రాల్ని ఉల్లంఘించిన వాక్యాలు మనకు తగులుతూ మనం చదివేది నిజమేనా అనిపిస్తుంది. అదే స్టెయిన్‌ బెక్‌ శైలి మరి. అయితే ఈ నవలకే ఇలాంటి తరహా భాష వాడినాడని అర్ధం అవుతూనే ఉంటుంది. తాను అయిదు రకాల పొరలుగా ఈ నవలని రాసినట్టు స్టెయిన్‌ బెక్‌ ఒకసారి ఉటంకించాడు. తెలివైన పఠిత వాటిని గమనించగలడని చెప్పాడు.
సరే...కథ లోకి వెళదాం. అది ఒక్లహామాలోని సాల్లిస అనే గ్రామీణ ప్రాంతం. అక్కడి రైతులు పత్తి పండిస్తూ చక్కగా జీవిస్తున్న సమయంలో గ్రేట్‌ డిప్రేషన్‌ అమెరికాని చుట్టుముట్టి ఆర్దిక వ్యవస్థని అతలాకుతలం చేస్తుంది. రైతులు పండించిన పంటకి గిట్టుబాటు ధర ఉండదు. ఇక్కడ కౌలు రైతులుగా ఉన్నవాళ్ళు యజమానుల డిమాండు తట్టుకొలేక పోతుంటారు. అలాగే ఇంకొంతమంది రైతులు అప్పు లు ఇచ్చిన బ్యాంక్‌లకి తమ భూముల్ని అప్పజెప్పే స్తుంటారు.
పెద్ద పెట్టుబడి దారులు ఇదే అదునుగా ప్రవేశించి ఇక్కడి వాళ్ళందర్నీ బయటకి వెళ్ళిపోయేలా వత్తిడి చేస్తుంటారు. ట్రాక్టర్ల్‌ని దింపి పంట పొలాల్ని దున్నివేస్తూ చికాకు చేస్తుంటారు. ఊరు ఊరంతా అలా ఉండగా అదిగో అప్పుడే మన కథానాయకుడు టాం జోడ్‌ దిగుతాడు. తను అప్పటిదాకా, అంటే నాలుగేండ్ల జైలు శిక్ష పూర్తి చేసుకుని (హత్యా నేరం మీద) పెరోల్‌ మీద మేక్లేస్టర్‌ అనే ఊరి నుంచి దిగుతాడు. దిగగానే జిం కేసీ అనే మిత్రుడు కలుస్తాడు. గతంలో ఇతను చర్చ్‌ ప్రీస్ట్‌గా పని చేసి దాన్ని అసహ్యించుకొని మానేస్తాడు.
వీళ్ళు జాలీ గా మాట్లాడుకుంటూ ఉండగా మూలే గ్రేవ్స్‌ అనే పొరుగింటి వాడు వచ్చి ఊరు వాళ్ళంతా వలస పోతున్నారని ఇక్కడ కష్టంగా ఉందని చెబుతాడు. టాం జోడ్‌, జిం కేసీ ఇద్దరూ జోడ్‌ కుటుంబం ఉన్న ఇంటివద్దకి వెళ్ళి చూసి పరిస్థితి అర్ధం చేసు కుంటారు. ఈ జోడ్‌ కుటుంబానికి చెం దిన వాడే టాం కూడా. కాలిఫోర్నియాలో మంచిగా పనులు దొరుకుతున్నాయని, తోటలోకి 800 మంది పనిమనుషులు కావాలని ఒక యాడ్‌ చూసిన వైనాన్ని టాం యొక్క అమ్మ చెబుతుంది. వాళ్ళ నాన్న కూడా సరే అంటాడు. అయితే తాత రావడానికి ముందు నిరాకరించి చేసేది లేక సర్లే అంటాడు. అతనికి భూమి పై గల ప్రేమ అలాంటిది. ఈ టాం కి ఓ సోదరి... ఆమె పేరు రోస్‌ ఆఫ్‌ షారోన్‌. గర్భవతి ఆమె కూడా వస్తుంది.
ఇహ అక్కడ నుంచి మహా ప్రయాణం మొదలవుతుంది. వీళ్ళతో పాటు మిగిలిన పేదరైతులు వాళ్ళ కుటుంబాలు కూడా బయలుదేరుతాయి.అంతంత మాత్రం ఉన్న పాడు బడ్డ ట్రక్కుల్లా ఉన్న వాహనాల్లో కిక్కిరిసినట్టు కూర్చొని ప్రయాణం చేస్తుంటారు. దీనికి నాయకత్వం వహించేది టాం జోడ్‌ అని చెప్పాలి. ఇక్కడ బైబిల్‌లోని ఒక సాదృశ్యాన్ని రచయిత మనసులో ఉంచుకున్నట్టు అర్ధం చేసుకోవచ్చు.
ఆనాడు మోజెస్‌ ఏ విధంగా అయితే ఈజిప్ట్‌ నుంచి తన ప్రజల్ని ఎన్నో కష్టాలు పడి వాగ్ధానభూమికి నడిపించినాడో అదే విధంగా ఇక్కడ టాం జోడ్‌ ఎన్నో యాతనలు పడి కాలిఫోర్నియాకి తన ప్రజల్ని నడిపించినాడు. ఇంచుమించు 11వ చాప్టర్‌ నుంచి 18 వ చాప్టర్‌ వరకు ఈ ప్రయాణమే అలా కొన సాగుతూంటుంది. ఈ పోలికని పలువురు అమెరికన్‌ సాహితీ విమర్శకులు తమ వ్యాసాల్లో ఉటంకించారు.
మొత్తానికి కాలిఫోర్నియా చేరి అక్కడ ఊరి చివరిలో తమ గుడారాలు, తాత్కాలిక నివాసాలు ఏర్పాటుచేసుకుంటారు. కొత్త సమస్యలు మొదలవు తాయి. అక్కడ ఉన్న సంపన్న రైతులకి వీళ్ళు తమ ప్రాంతానికి రావడం అసలు ఇష్టం ఉండదు. ఎన్నో ఆటంకాలు కల్పిస్తారు. పోలీసుల్ని వీళ్ళ మీదకి ఉసి గొల్పుతుంటారు.
ఈ గొడవలో జిం కేసీ ఒక పోలీస్‌ అధికారిని కొడతాడు. కేసు తీవ్రమై ఇతడిని జైల్లో పెడతారు. దానితో టాం జోడ్‌ ఈ ప్రాంతం నుంచి ప్రభుత్వం ఇచ్చిన ఓ కేంప్‌లోకి మకాం మార్చుతాడు, తన పరివారంతో సహా..!అక్కడ కూడా పోలీసులు వీరికి కనీస సౌకర్యాలు దక్కకుండా అడ్డుపడుతుంటారు. పేదవాళ్ళ శక్తి ఐక్య పోరాటాల్లోనే ఉంటుందని, కనక తమ ప్రజలు అంతా ఐక్యమవడానికి తగిన ఆర్గనైజేషన్‌ అవసరమని జిం కేసీ బోధిస్తాడు.దాన్ని తుచ పాటిస్తాడు టాం జోడ్‌.
జిం కేసీ కి మంచి ఆర్గనైజింగ్‌ నైపుణ్యం ఉన్నదని గ్రహించే స్థానిక భూస్వాములు అతడిని జైలుకి వెళ్ళేలా చేస్తారు. ఇక జిం కేసీ బాధ్యతని జోడ్‌ తీసుకుంటాడు. తక్కువ వేతనలు ఇచ్చే పద్ధతికి వ్యతిరేకంగా సమ్మెలు చేస్తుంటారు. వలస వచ్చిన శ్రామికుల్ని చీప్‌ లేబర్‌గా కొంతమంది ఉపయోగించుకుంటూంటారు. ముఖ్యంగా స్థానిక భూస్వాములకి ఈ వలస ప్రజలంటే ఎందుకు భయమంటే ప్రస్తుతం వాళ్ళు అనుభవిస్తున్న భూములన్నీ వాళ్ళ తాతలకాలంలో మెక్సికన్ల దగ్గర నుంచి భయపెట్టి, మోసగించి అప్పనంగా కొట్టేసినవే. వీళ్ళు కూడా ఏదో నాటికి తలనొప్పిగా మారతారని వీళ్ళ భూములు హుష్‌ కాకి అవుతాయన వీళ్ళ భయం.
వలస పోయిన ప్రజల యాతనల్ని బహుముఖాల్లో మనకి చూపించుతాడు. సోదరి రోజ్‌ ఆఫ్‌ షారోన్‌ భర్త వీళ్ళ ఆర్ధిక పరిస్థితి గమనించి ప్రయాణం చేసి వచ్చేటప్పుడే తప్పించుకొని కనబడకుండా వెళ్ళిపోతాడు. ప్రయాణంలోనే ఎందరో ఆప్తులు చనిపోతారు. ఒక్కసారి సొంత ఊరిని వదిలిపెట్టి బతుకుతెరువు కోసం వచ్చిన వారికి ఎన్ని కష్టాలు ఉంటాయో ప్రతి పాత్రలో ప్రతిఫలిస్తాయి. చివరికి జిం కేసీని టార్గెట్‌ చేసి చంపే పరిస్థితుల్లో మిత్రుని కోసం టాం జోడ్‌ ఒక పోలీస్‌ని చంపుతాడు.
దానితో అతను అండర్‌ గ్రౌండ్‌లోకి వెళ్ళిపోతాడు. అతని తల్లికి తను విడిచిపెట్టిన పోరాట బాధ్యతల్ని అప్పగిస్తాడు. జిం కేసీ కూడా తన చివరి దశలో అదే మాట చెప్పినట్టు తెలుపుతాడు. అనుకోని విధంగా తన సోదరుని గొప్పదనం గురించి అతను ఉన్న చోటు గురించి ఇంకో ఆమెకి చెబుతుంది షారోన్‌. ఎంత పనిజేశావే అని...తల్లి గ్రహించి టాం జోడ్‌ని అతని స్థావరాన్ని మార్చి వెళ్ళిపోవలసిందిగా రహస్యంగా కబురుచేస్తుంది.
అంతే...ఆ తర్వాత నుంచి ఆ పాత్ర కనబడదు. అతనికి ఏమి జరిగిందనేది మన ఊహకే విడిచిపెడతాడు రచయిత. ప్రస్తుతం వలస కార్మికులు ఒక తోటలో పనిచేస్తూంటారు. వాళ్ళకి బాక్స్‌ కార్‌లలో వసతి కల్పిస్తారు. తాము కూడా ఇక్కడ ఉండడం క్షేమం కాదని తల్లి తన కుమార్తెని మిగతా కుటుంబ సభ్యుల్ని వేరేచోటకి తరలించడానికి ప్రయాణం మొదలుపెడుతుంది. బోరున వర్షం పడుతుంది. షారోన్‌ చనిపోయిన శిశువును ప్రసవిస్తుంది. అదే సమయంలో ఆహారం కొన్ని రోజుల్ని తినక చివరి దశలో ఉన్న ఓ ఆపన్నుడికి ఆమె స్థన్యం ఇస్తుంది. అది ఒక దయనీయమైన సన్నివేశం, అలా ఆవిధంగా నవల ముగుస్తుంది.
జాన్‌ స్టెయిన్‌ బెక్‌ ఈ నవలలో అనేక ప్రతీకల్ని వాడిన తీరు బాగా పరిశీలిస్తేనే అర్ధమవుతుంది. ప్రధాన పాత్ర ఒక హత్యా నేరంలో ఉండి పెరోల్‌ మీద తన ఊరికి వచ్చినపుడు, ఇతను ఒక దుర్మార్గమైన పాత్ర అను కుంటాం. కాని అతను కుటుంబం కోసం, మిత్రుని కోసం, సమాజంలోని దీనజనుల కోసం స్థిరంగా నిలిచి త్యాగం చేసిన వైనం మనిషి ఎల్లప్పుడు ఒకేలా ఉండడని చెప్పినట్లయింది. ఇంకా చాలా విమర్శలు ఈ నవల బయటకి వచ్చినపుడు చెలరేగాయి. కమ్యూనిజంని ప్రాపగండా చేసినట్టు ఉందని కొందరు అంటే కాలిఫోర్నియా ప్రజలు స్టెయిన్‌ బెక్‌ రాసినంత దుర్మార్గులు కాదని కొందరు విరుచుకుపడి ప్రతుల్ని తగలబెట్టారు.
1939 లో ప్రచురణ జరిగిన తరువాత ఈ విమర్శలు ఇలా ఉండగానే నేషనల్‌ బుక్‌ అవార్డ్‌ ఇంకా పులిట్జర్‌ బహుమతి పొందినది ఈ నవల. కాలమే గొప్ప తీర్పరి గదా. గ్రేట్‌ డిప్రెషన్‌ని చక్కగా రికార్డ్‌ చేసిన రచనగా దీనికి ప్రాముఖ్యత పెరిగింది.హై స్కూల్‌,కాలేజి స్థాయిల్లో పాఠ్యాంశం గా పెట్టారు.హాలీవుడ్‌ లో కూడా దీని ఆధారం గా 1940లో ఓ సినిమా తీశారు. ఇంతకీ ''ద గ్రేప్స్‌ ఆఫ్‌ రాత్‌'' అనే టైటిల్‌ భావాన్ని రచయిత బైబిల్‌లోని వాక్యాలనుంచి తీసుకున్నాడు. అవి ఇలా ఉంటాయి,"And the Angel thrust in his sickle into the earth, and gathered the vine of the earth, and cast it into the winepress of The Wrath of God" (Revelation: 14:19-20).
- మూర్తి కెవివిఎస్‌, 7893541003
