సోషల్‌ సహేలీ... ఉత్తర్‌ప్రదేశ్‌లోని మహిళా స్వయం సహాయక సంఘాలు ఆర్థికంగా బలపడేందుకు.. కమ్యూనిటీ ఛాంపియన్లుగా మారేందుకు... ఆదాయాన్ని సంపాదించి మహిళలు తమ కాళ్ళపై తాము నిలబడే విధంగా తీర్చిదిద్దుతున్న ఓ సంస్థ. దీని ద్వారా సహాయం పొంది ఆర్థికంగా నిలబడిన కొందరు మహిళల అనుభవాలను ఈ రోజు మానవిలో తెలుసుకుందాం...
సోషల్‌ సహేలి అనేది ఓ ఆన్‌లైన్‌ ప్లాట్‌ఫారమ్‌. ఇది ఉత్తర ప్రదేశ్‌లోని మహిళల స్వయం సహాయక బృందాలకు (ఎస్‌హెచ్‌జి) నైపుణ్యం పెంచుకునేందుకు మార్గదర్శకత్వం వహిస్తూ వారు ఉత్పత్తులను అమ్ముకునేందుకు అవసరమైన మార్కెటింగ్‌లో సహాయపడుతుంది. దానికి తగ్గట్టుగా మహిళలకు శిక్షణ ఇవ్వడానికి, కమ్యూనిటీ ఛాంపియన్లను గుర్తించడానికీ, వారి ఉత్పత్తులను సోషల్‌ మీడియాలో మార్కెటింగ్‌ చేయడంలో సహాయపడే ఈ ఆన్‌లైన్‌ ప్లాట్‌ఫారమైన సోషల్‌ సహేలి ద్వారా ఉత్తర ప్రదేశ్‌లోని అనేక స్వయం సహాయక బృందాలు (ఎస్‌హెచ్‌జి) ఇప్పటికే ఎంతో ప్రయోజనం పొందాయి.
అవసరమైన శిక్షణ
ప్రస్తుతం ఉత్తర ప్రదేశ్‌ రాష్ట్రంలో ఎంతో చురుగ్గా పని చేస్తున్న సోషల్‌ సహేలీ, స్వయం సహాయక మహిళలకు వ్యాపారం చేసుకునేందుకు అవసరమైన రుణాలు అందజేడయం, వారి ఉత్పత్తులను డిజిటల్‌ ద్వారా నడిచే ప్రపంచంలో విక్రయించడానికి వీలు కల్పించడానికి అవసరమైన నైపుణ్యం అందిస్తుంది. సహేలీ ఆధ్వర్యంలో ఊరగాయలు, సుగంధ ద్రవ్యాలు, సంచులు, బట్టలు, హస్తకళా వస్తువులు, బహుమతి వస్తువులు, పాల ఉత్పత్తులు, చర్మ సంరక్షణ, సౌందర్య ఉత్పత్తులతో పాటు మరెన్నో ఉత్పత్తులను తయారు చేస్తూ ఆర్థికంగా బలపడుతున్నారు.
స్వతంత్రంగా మారడానికి
''సోషల్‌ సహేలీ కార్యకలాపాలు రాష్ట్రంలోని లక్నో, గోరఖ్పూర్‌, లఖింపూర్‌తో పాటు మరెన్నో జిల్లాలలో స్వయం సహాయక బృందాలతో కలిసి పనిచేస్తుంది. ఇప్పటి వరకు వారు ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని రెండు జిల్లాల్లో 115 మంది మహిళా స్వయం సహాయక బృంద సభ్యులకు శిక్షణ ఇచ్చారు. ప్రస్తుతం ఆత్మనిర్భర్‌ భారత్‌ సృష్టిలో మహిళలు ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తున్నారు. Socialsaheli.com అనేది పీపుల్‌ లైక్‌ అజ్‌ క్రియేట్‌ (ప్లక్‌) చేత నిర్వహించబడుతున్న ఓ ప్రాజెక్ట్‌. ఇక్కడ మహిళా స్వయం సహాయక సంఘాలు ఆర్థికంగా స్వతంత్రంగా మారడానికి మొబైల్‌ స్టోరీటెల్లింగ్‌ను ఉపయోగిస్తాము. ప్రస్తుతం వారి వీడియో ఎపిసోడ్‌లు 3.3 మిలియన్ల మంది వీక్షించారు. ఇది వారి ఉత్పత్తులు ప్రచారం చేసుకోవడానికి, తోటివారి నుండి మద్దతు పొందడానికి ప్రధాన స్రవంతి మీడియా దృష్టికి వెళ్ళడానికి దారితీసింది'' అంటున్నారు ప్లక్‌ అండ్‌ Socialsaheli.com వ్యవస్థాపకులు, సీఈఓ అయిన తమ్సీల్‌ హుస్సేన్‌.
ఉత్తర్‌ప్రదేశ్‌లో వలె అన్ని రాష్ట్రాలలో కూడా ఈ స్వయం సహాయక బృంధాలు ఇదే విధంగా పని చేయగలిగితే మహిళలు అర్థికంగా బలపడతారు.
ఒంటరి మహిళలకు భరోసా
విభ వినోద్‌.. లక్నోలోని లోలై గ్రామ సభకు చెందిన ఈమె లీడ్‌ ఇండియా అనే స్వయం సహాయక బృందంలో సభ్యురాలు. ఈమె వ్యాపారం 12 మంది మహిళల బృందంతో ప్రారంభమైంది. మాస్కులు ఎలా తయారు చేయాలో వారికి శిక్షణ ఇచ్చి తన వ్యాపారాన్ని కొనసాగించింది. ఇప్పుడు ఓ వ్యాపార వేత్తగా మారింది. ఒంటరి తల్లి అయిన విభ మొదటి లక్ష్యం కుటుంబాన్ని పోషించడం. దానికి తగిన ఆదాయం సంపాదించడం. 
''లాక్డౌన్‌ సమయంలో ప్రధాని మాట్లాడుతూ గ్రామాల్లో మాస్కులు తయారు చేయడానికి అవసరమైన ముడి పదార్థాలను ఉచితంగా ఇస్తామని, అలాగే దానికి అవసరమైన రాయితీలు కూడా పొందొచ్చని చెప్పారు. నేను 25 మంది మహిళలతో మూడు బ్యాచ్‌లు తయారు చేశాను. మాస్కులు తయారు చేయడంలో వారికి శిక్షణ ఇచ్చాను. మిగిలిన గుడ్డతో ప్రభుత్వ పాఠశాలల పిల్లలకు యూనిఫాంలను తయారుచేశారు. దీనివల్ల మహమ్మారి సమయంలో మాలాంటి వారికి కొంత జీవనోపాధిని పొందగలిగాము'' అంటున్నారు విభ. లక్నోలోని అమినాబాద్‌ మార్కెట్‌ నుండి కొనుగోలు చేసిన బట్టతో పెటికోట్స్‌, జాకెట్లు, సల్వార్లను కూడా వీరే కుట్టి విక్రయిస్తున్నారు.
''మేము ఇటీవల ఇండియా ప్రేర్నా మహిలా గ్రామ సంగథన్‌ అనే స్వయం సహాయక సంఘాల గ్రామ సంస్థను ఏర్పాటు చేసుకున్నాం. దీని ఆధ్వర్యంలో రెండు యూనిట్లను ఏర్పాటు చేస్తున్నాము. ఒకటి పొద్దుతిరుగుడు విత్తనాలు, పల్లీల నుండి నూనెను తీయడం, స్వయం సహాయక సంఘాలను దాలియా, సుగంధ ద్రవ్యాలు, మల్టీ- ధాన్యం పిండి, మొదలైనవి ఉత్పత్తి చేస్తున్నాం. ఈ స్వయం సహాయక సంఘాలు పెద్ద సంఖ్యలో మహిళలకు నమ్మకాన్ని కల్పిస్తున్నాయి. ఒంటరి, వితంతు మహిళలు వారి కుటుంబాల మొత్తం ఆర్థిక భారాన్ని మోయవలసి ఉంటుంది'' అని ఆమె చెప్పింది.
బలహీన వర్గాలకు అండగా...
షబానా ఖాన్‌... కోవిడ్‌ - 19 మహమ్మారి మొదలైన తర్వాత లాక్డౌన్‌ సమయంలో ఒంటరి మహిళ అయిన షబానాకు తన కుటుంబాన్ని పోషించుకోవడం పెద్ద సవాల్‌గా మారింది. ఆర్థిక సమస్యల నుండి బయటపడేందుకు ఆమె రియా ఎస్‌హెచ్‌జి అనే స్వయం సహాయక బృందాన్ని ప్రారంభించింది. అంతేకాదు సాఫ్ట్‌వేర్‌ ప్రోగ్రామ్‌లను నేర్చుకోవడం కూడా ప్రారంభించింది. డిజిటల్‌ విద్యతో తన ప్రయాణాన్ని మొదలుపెట్టింది. ఈ రోజు ఆమెలాంటి ఇతర మహిళల కోసం వ్యాపార పరిధులను విస్తరింపచేయడమే ఆమె లక్ష్యం. 
''సమాజంలోని ఆర్థికంగా బలహీన వర్గాల మహిళలకు కుట్టుపనిలో శిక్షణ ఇవ్వడానికి నేను వారిని సమీకరించాను. ఇప్పుడు మేము పార్టీ-దుస్తులు, పిల్లల దుస్తులను తయారు చేస్తాము. మా లక్నోలో ఘరారాలో మేము బాగా పేరు పొందాము'' అని ఆమె చెప్పింది.
సోషల్‌ సహేలి సలహాదారులను షబానా కలిసినప్పుడు ఆమె తన ఉత్పత్తులను మార్కెట్‌ చేయడానికి వివిధ దశలపై మార్గదర్శకత్వం కోసం చూసింది. ''మహిళలు నా లాంటి వ్యవస్థాపకులుగా మారడానికి నేను సహాయం చేయాలనుకుంటున్నాను'' అని ఆమె అంటున్నారు.
కొత్త ప్రయోగాలు
త్రిప్త శర్మ... ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని లక్నోలో త్రిప్తా హీనా క్షేత్ర సమితిని నడుపుతున్నారు. దాని ద్వారా 55 స్వయం సహాయక బృందాలను సమీకరించారు. ఇతర స్వయం సహాయక సంఘాలు తయారుచేసే మసాలా, పాపడ్‌, ఊరగాయలు, దాలియా వంటి సాధారణ ఉత్పత్తుల గురించి త్రిప్తా జాగ్రత్తగా ఉండేవారు. రిస్క్‌ తీసుకో వటానికి భయపడని ఆమె ఓ కొత్త వెంచర్‌ ప్రారంభించారు. అదే సౌందర్య ఉత్పత్తుల సంస్థ. ఆమె ఉత్పత్తులు అతి తక్కువ కాలంలోనే ప్రజాధరణ పొందాయి.
''నా మొదటి స్వయం సహాయక బృందం (ఎస్‌హెచ్‌జి)ను ఏర్పాటు చేయడానికి 11 మందిని సేకరించి, అది కాస్త పటిష్టంగా మారిన తర్వాత, ప్యాకేజింగ్‌ యూనిట్‌ను ఏర్పాటు చేయడానికి రుణం తీసుకున్నాము'' అని ఆమె చెప్పారు. ట్రిప్టి స్థానిక మహిళలకు సౌందర్య ఉత్పత్తుల పరిశ్రమలో పనిచేయడానికి శిక్షణ ఇస్తుంది. స్థానిక బ్యూటీ పార్లర్లకు మద్దతు ఇస్తుంది. ఆ మహిళ ద్వారా వారి సెలూన్లలో ఆమె ఉత్పత్తులను ఉంచుతుంది. ఈ మహిళలు వేప చందనంతో పాటు షికాకైతో మూలికా గోరింటాకు ఉపయోగించి రకరకాల బ్యూటీ ప్యాక్‌లను తయారు చేస్తారు. తన మార్కెటింగ్‌ మోడల్‌లో, ట్రిప్టా చాలా విషయాలతో ప్రయోగాలు చేసింది. తన వ్యాపార కథను పంచుకోవడానికీ, కొత్త మార్కెట్లను చేరుకోవడానికి, ఆమె సోషల్‌ సహేలీలో చేరారు. ఆమె మొట్టమొదటి వీడియో సామాజిక వ్యాపారంలో విజయవంతమైంది.
''నా వ్యాపారాన్ని విస్తరించడానికీ, నా ఉత్పత్తులను ఆన్‌లైన్‌లో విక్రయించడానికి నేను సామాజిక సహేలీ సలహాదారుల సమితితో కనెక్ట్‌ అయ్యాను'' అని ఆమె చెప్పారు.
