గ్లోరియా జీన్‌ వాట్కిన్స్‌... ఒక అమెరికన్‌ రచయిత్రి, ప్రొఫెసర్‌, స్త్రీవాది, సామాజిక కార్యకర్త. ''బెల్‌ హుక్స్‌'' అనే కలం పేరుతో ఈమె అందరికీ సుపరిచితురాలు. తన ముత్తాత బెల్‌ బ్లెయిర్‌ హుక్స్‌కు గుర్తుగా ఈమె తన కలం పేరు పెట్టుకున్నారు. జాతి అహంకారం, పెట్టుబడిదారి విధానానికి వ్యతిరేకంగా, లింగ వివక్ష, అణచివేత, వర్గ ఆధిపత్యంపై పోరాటం చేసిన ఈమె డిసెంబర్‌ 15న కిడ్నీ వ్యాధితో బాధపడుతూ 69 ఏండ్ల వయసులో మరణించారు. తుదిశ్వాస విడిచే వరకు అణగారిన వారి పక్షం నిలిచిన ఆమె స్ఫూర్తిదాయక జీవిత పరిచయం...
గ్లోరియా జీన్‌ వాట్కిన్స్‌ సెప్టెంబరు 25, 1952న హాప్కిన్స్విల్లే, కెంటుకీలోని ఆఫ్రికన్‌-అమెరికన్‌ కుటుంబంలో జన్మించింది. రోసా బెల్‌ వాట్కిన్స్‌, వీయోడిస్‌ వాట్కిన్స్‌లకు జన్మించిన ఆరుగురు పిల్లలలో గ్లోరియా జీన్‌ ఒకరు. ఆమె తండ్రి కాపలాదారుగా పనిచేసేవారు. తల్లి శ్వేతజాతి కుటుంబాల ఇళ్లలో పనిమనిషిగా చేశారు. ఇటువంటి నిరుపేద, శ్రామిక కుటుంబం నుండి వచ్చారు గ్లోరియా.
19 ఏండ్ల వయసులోనే...
ఈమెకు చదువంటే అమితమై ఆసక్తి. తన ప్రాంతంలో జాతిపరంగా వేరు చేయబడిన ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో విద్యనభ్యసించారు. తర్వాత 1960ల చివరలో ఒక మంచి పాఠశాలకు మారారు. 1973లో స్టాన్‌ఫోర్డ్‌ విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఆంగ్లంలో బిఏ పూర్తి చేశారు. అంతక ముందు హాప్కిన్స్విల్లే ఉన్నత పాఠశాల నుండి పట్టభద్రురాలయ్యారు. 1976లో విస్కాన్సిన్‌-మాడిసన్‌ విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఆంగ్లంలో ఎంఏ పూర్తి చేశారు. ఈ సమయంలోనే ''ఐంట్‌ ఐ ఎ ఉమెన్‌: బ్లాక్‌ ఉమెన్‌ అండ్‌ ఫెమినిజం'' అనే పుస్తకాన్ని రాయడం మొదలుపెట్టారు. తన 19 సంవత్సరాల వయసులో ప్రారంభించిన ఈ పుస్తకం 1981లో ప్రచురించబడింది. 1978ల ''అండ్‌ దేర్‌ వెప్ట్‌'' అనే తన మొదటి కవితల పుస్తకాన్ని ప్రచురించారు.
అధ్యాపకురాలిగా...
ఎంఏ చేసిన తర్వాత ఆమె కొన్ని సంవత్సరాల అధ్యాపక వృత్తిలో ఉన్నారు. ఆ సమయంలోనే ఎన్నో రచనలు కూడా చేశారు. వాటిని కొనసాగిస్తూనే 1987లో శాంటా క్రూజ్‌లోని కాలిఫోర్నియా విశ్వవిద్యాలయంలో ఆంగ్లంలో డాక్టరేట్‌ను పూర్తి చేశారు. రచయిత టోనీ మోరిసన్‌పై తన పరిశోధన చేశారు. ఎంఏ పూర్తి చేసిన తర్వాత 1976లో సదరన్‌ కాలిఫోర్నియా విశ్వవిద్యాలయంలో ఒక ఆంగ్ల ప్రొఫెసర్‌, జాతి అధ్యయనాలలో సీనియర్‌ లెక్చరర్‌గా ఈమె వృత్తి జీవితం ప్రారంభమైంది. ఆమె అక్కడ మూడు సంవత్సరాలలో లాస్‌ ఏంజిల్స్‌ పబ్లిషర్‌ అయిన గోలెమిక్స్‌, ''బెల్‌ హుక్స్‌'' పేరుతో రాసిన 'అండ్‌ దేర్‌ వురు వెప్‌'్ట (1978) అనే కవితల పుస్తకాలను విడుదల చేశారు. గ్లోరియా ఆమె తల్లి తరపు ముత్తాత పేరును కలం పేరుగా పెట్టుకున్నారు.
అనేక విద్యా సంస్థలలో...
కాలిఫోర్నియా విశ్వవిద్యాలయం, శాంటా క్రజ్‌, శాన్‌ ఫ్రాన్సిస్కో స్టేట్‌ యూనివర్శిటీ, యేల్‌ (1985 నుండి 1988 వరకు, ఆఫ్రికన్‌, ఆఫ్రో-అమెరికన్‌ అధ్యయనాలు, ఆంగ్లంలో అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్‌గా) సహా 1980లు, 1990ల ప్రారంభంలో అనేక విద్యా సంస్థలలో ఆమె పనిచేశారు. ఒబెర్లిన్‌ కాలేజ్‌ (1988 నుండి 1994 వరకు)లో అమెరికన్‌ సాహిత్యం, స్త్రీల అధ్యయనాల అసోసియేట్‌ ప్రొఫెసర్‌గా, 1994 నుండి సిటీ కాలేజ్‌ ఆఫ్‌ న్యూయార్క్‌లో ఆంగ్లంలో విశిష్ట ప్రొఫెసర్‌గా పనిచేశారు.
నేను స్త్రీని కాదా?
1981లో 'సౌత్‌ ఎండ్‌ ప్రెస్‌' ఆమె మొదటి ప్రధాన రచన. 'నేను స్త్రీ కాదా? నల్లజాతి స్త్రీలు మరియు స్త్రీవాదం' అనే పుస్తకమైతే ఆమె అండర్‌ గ్రాడ్యుయేట్‌ విద్యార్థిగా ఉన్న సమయంలో రాశారు. ఇది ప్రచురించబడిన నాటి నుండి గత అత్యంత ప్రభావవంతమైన మహిళల పుస్తకాలలో ఒకటిగా గుర్తింపు పొందినది. ఎన్నో ప్రశంసలు పొందింది. దీనిలో ఆమె నల్లజాతి మహిళలపై సెక్సిజం, జాత్యహంకార ప్రభావాన్ని అలాగే స్త్రీవాదంలోని జాత్యహంకారాన్ని మరింత సమగ్ర ఉద్యమం కోసం వాదించారు. 2019లో న్యూయార్క్‌ టైమ్స్‌లో రాస్తూ మిన్‌ జిన్‌ లీ ఇలా అన్నారు... 'నేను స్త్రీని కాదా... రాజకీయంగా అందరికీ చాలా పనిని అప్పగించింది. నల్లజాతి స్త్రీ బానిసలు అనుభవించిన నిర్దిష్ట లింగవివక్ష, ఆ వారసత్వం నేడు నల్లజాతి స్త్రీలను ఎలా ప్రభావితం చేస్తుందో చారిత్రక ఆధారాలను అందించడం ద్వారా హుక్స్‌ ఆమె స్త్రీవాద సిద్ధాంతానికి పునాది వేశారు. నల్లజాతి స్త్రీలపై లింగ వివక్ష, జాత్యహంకార చారిత్రక ప్రభావం, నల్లజాతి స్త్రీత్వ విలువను తగ్గించడం, మీడియా పాత్రలు, అందులో చిత్రణ, విద్యా వ్యవస్థ, శ్వేత-ఆధిపత్యవాద-పెట్టుబడిదారీ-పితృస్వామ్య ఆలోచన, నల్లజాతి స్త్రీలను అట్టడుగున చేయడం వంటి అంశాలను ఆమె ఇందులో ప్రస్తావించారు.
జాత్యహంకారంపై...
బెల్‌ హుక్స్‌ వామపక్ష, ఆధునికానంతర రాజకీయ ఆలోచనలు కలిగిన వ్యక్తి. అలాగే సాంస్కృతిక విమర్శకురాలిగా కూడా ప్రాముఖ్యం పొందారు. ఆమె కవిత్వం, ఫిక్షన్‌, జ్ఞాపకాలు, సాహిత్య విమర్శలతో సహా దాదాపు 40 రచనలను ప్రచురించారు. స్త్రీవాదం, జాత్యహంకారం, ఇతరసామాజిక న్యాయ సమస్యలపై మాత్రమే కాకుండా ప్రేమ గురించి కూడా రచనలు చేశారు. అయితే నల్లజాతి పురుషులు, పితృస్వామ్యం, లైంగికత గురించి తన పుస్తకాల్లో ఎక్కువగా ప్రస్తావించేవారు. 'రీల్‌ టు రియల్‌: రేస్‌, సెక్స్‌ అండ్‌ క్లాస్‌ ఎట్‌ ది మూవీస'్‌ (1996) పేరుతో సినిమా వ్యాసాలు, సమీక్షలు, చిత్ర దర్శకులతో ఇంట ర్వ్యూలను సేకరించారు. 2000లో ఆమె ఎన్‌పిఆర్‌తో మాట్లాడుతూ ''నేను మా వ్యక్తిగత, పౌర జీవితాల్లో మమ్మల్ని సవాలు చేసే, రూపాంతరం చెందే ప్రేమ గురించి మాట్లాడుతున్నాను. మనం నివసించే రాజకీయ ప్రపంచాన్ని మార్చాలంటే మనం వెళ్ళే లోతైన మార్గాన్ని మనం ప్రేమించాలి'' అంటారు.
స్తీవాదిగా...
'ఫ్రమ్‌ మార్జిన్‌ టు సెంటర్‌' (1984) హుక్స్‌ స్త్రీవాద జాత్యహంకారపై విమర్శను అభివృద్ధి చేసింది. ఇది జాతి శ్రేణుల అంతటా స్త్రీవాద సంఘీభావ అవకాశాన్ని బలహీనపరిచిందని ఆమె వాదించారు. స్త్రీవాద ఉద్యమానికి కమ్యూనికేషన్‌, అక్షరాస్యత (చదవడం, రాయడం, విమర్శనాత్మకంగా ఆలోచించే సామర్థ్యం) అవసరమని బెల్‌ హుక్స్‌ వాదించారు. ఎందుకంటే అవి లేకుండా సమాజంలోని లింగ అసమానతలను గుర్తించడానికి అవకాశం లేదు. 2002లో ఈమె సౌత్‌ వెస్ట్రన్‌ విశ్వవిద్యాలయంలో ప్రారంభ ప్రసంగం చేశారు. అప్పటి వరకు ఉన్న సాంప్రదాయక ప్రారంభ ప్రసంగాల అభినందన పద్ధతిని విడిచిపెట్టి ఆమె ప్రభుత్వం అంగీకరిస్తున్న హింస, అణచివేత వంటి వాటికి వ్యతిరేకంగా మాట్లాడటం మొదలుపెట్టారు. విద్యార్థులకు అలాంటి అభ్యాసాలతో పాటు ముందుకు వెళ్లాలని సూచించారు. ఆస్టిన్‌ క్రానికల్‌ నివేదించిన ప్రకారం ''ఆమె ప్రసంగం విన్న తర్వాత చాలా మంది గ్రాడ్యుయేట్లు ఆమె కరచాలనం కోసం లేదా ఆమెను కౌగిలించుకోవడానికి ప్రోవోస్ట్‌పైకి వెళ్ళేవారు.
విశ్వవిద్యాలయాల్లో కోర్సులుగా...
2004లో ఆమె బెరియా కాలేజీలో రెసిడెన్స్‌లో విశిష్ట ప్రొఫెసర్‌గా చేరారు. 2008లో రచించిన ఎ కల్చర్‌ ఆఫ్‌ ప్లేస్‌, రచయిత వెండెల్‌ బెర్రీతో ఒక ఇంటర్వ్యూతో పాటు కెంటుకీకి తిరిగి వెళ్లడం చర్చకు దారితీసింది. 2018లో కెంటుకీ రైటర్స్‌ హాల్‌ ఆఫ్‌ ఫేమ్‌లోకి ఆమె ప్రవేశించారు. అలాగే కెంటుకీలోని బెరియాలోని బెరియా కాలేజీలో బెల్‌ హుక్స్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ని స్థాపించింది. ఇప్పుడు ఈమె రచనలు అనేక విశ్వవిద్యాలయ కోర్సులలో చదవాల్సిన అవసరం ఏర్పడింది. జాతి న్యాయం కోసం జరిగిన బ్లాక్‌ లైవ్స్‌ మేటర్‌ ఉద్యమంలో ఈమె రచనలు కొత్త పాఠకుల వద్దకు చేరుకున్నాయి.
- సలీమ
