అక్రమరావాణాలతో బలవంతంగా సెక్స్‌ వర్కర్లుగా మారుతున్న యువతులు ఎందరో. కొందరది సహకారంతో అలాంటి మురికి కూపాల నుండి ప్రాణాలతో బయటపడినా సమాజం వారిని అక్కున చేర్చుకోదు. గౌరవంగా బతకనీయదు. అలాంటి మహిళలు, బాలికలు ఆర్థిక స్వాతంత్య్రం సాధించేందుకు, గౌరవంగా బతికేందుకు అవసరమైన చేయూతనిస్తున్న సంస్థలు ఎన్నో ఉన్నాయి. వాటిలో ఒకటి అనుదీప్‌ ఫౌండేషన్‌. మానవ అక్రమ రవాణా నుండి బయటపడిన వారికి నైపుణ్యాభివృద్ది సంబంధించిన శిక్షణను అందిస్తున్నారు. అంతేకాదు వారి నైపుణ్యానికి తగిన ఉపాధి పొందేలా వారిని తీర్చిదిద్దుతున్న తమ సంస్థ గురించి సీఇఓ మోనిషా బెనర్జీ చెబుతున్న విశేషాలు మానవి పాఠకుల కోసం...
భారతదేశ జనాభాలో 1.3 బిలియన్లు, 800 మిలియన్లకు పైగా 'పని చేసే వయసు'లో ఉన్నారని కొన్ని నివేదికలు వెల్లడిస్తున్నాయి. కానీ ఈ సంఖ్యలో దాదాపు 98 శాతం మంది స్థిరమైన వేతనాలు, భద్రత, ప్రాథమిక సౌకర్యాలు సైతం లేకుండా అనధికారిక కార్మిక శక్తిలో ఉన్నారు. 2007లో ప్రారంభించబడిన అనుదీప్‌ ఫౌండేషన్‌ పేదరికంలో మగ్గుతున్న ప్రజల జీవితాలను మార్చేందుకు పనిచేస్తున్న ఓ ఎన్‌జీఓ. భారతదేశంలోని 18 రాష్ట్రాల్లో 57 జిల్లాల్లోని గిరిజనులు, వలసదారులు, రాజకీయ శరణార్థులు, అక్రమరవాణ బాధితులు, వికలాంగులు, మహిళలతో సహా సమాజంలోని ఆర్థికంగా, సామాజికంగా బలహీన వర్గాల భారతీయ యువతతో కలిసి పని చేయడంపై దృష్టి సారించింది.
మా మార్పు సిద్ధాంతం
'మా ప్రయత్నం జీవితకాల అభ్యాసకులను సృష్టించడం, పెరుగుతున్న డిజిటల్‌ ప్రపంచంలో ఆర్థిక అవకాశాలను యాక్సెస్‌ చేయడానికి సిద్ధంగా ఉంది. తద్వారా మా విద్యార్థులకు గౌరవప్రదమైన జీవితాన్ని కల్పించాలి. మా మార్పు సిద్ధాంతం ఏమిటంటే ఆర్థిక స్వాతంత్య్రం, నేర్చుకునే మనస్తత్వం సామాజిక స్పృహ, సానుభూతిగల వ్యక్తులను సృష్టించడం. వారు తమ కుటుంబాల్లోనే కాకుండా వారి కమ్యూనిటీలలో, తర్వాతి తరాలకు రోల్‌ మోడల్‌గా పనిచేస్తారు'' అని అనుదీప్‌ ఫౌండేషన్‌ సీఇఓ మోనిషా బెనర్జీ అంటున్నారు.
అనుదీప్‌ విజన్‌
అనుదీప్‌ ఫౌండేషన్‌ను పలువురు సామాజిక పారిశ్రామికవేత్తలతో కలిసి దీపక్‌ బసు స్థాపించారు. భారతదేశంలోని గ్రామీణ, పట్టణ ప్రాంతాల్లోని ప్రజల క్లిష్టమైన జీవనోపాధి అవసరాలను సాంకేతికత ద్వారా పరిష్కరించారు. కమ్యూనిటీ ఎన్‌జీఓల సహకారంతో తూర్పు భారతదేశంలోని సుందర్‌బన్స్‌ ప్రాంతంలో శిక్షణా కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేయడం ద్వారా ఇది ప్రారంభమైంది. ఫౌండేషన్‌ అధ్యాపకులు, శిక్షణ పరికరాలు, విద్యార్థుల సమీకరణ, శిక్షణ, ప్లేస్‌మెంట్‌ సేవలను అందించింది. చివరికి దాని దాతలు, సలహాదారులు, భాగస్వామ్య ఎన్‌జీఓల నుండి ఫీడ్‌బ్యాక్‌, సిఫార్సులతో ఇది మార్కెట్‌ అలైన్డ్‌ స్కిల్స్‌ ట్రైనింగ్‌, MERIT ప్రాజెక్ట్‌ సెంటర్‌లను అభివృద్ధి చేసింది. అలాగే స్కిల్లింగ్‌ పరిశ్రమపై గణనీయమైన ప్రభావాన్ని చూపిన ఇంటిగ్రేటెడ్‌ మోడల్‌ను అభివృద్ధి చేసింది.
స్థిరమైన ఉపాధికై
మార్కెట్‌కు తగిన నైపుణ్యాల శిక్షణ, సామర్థ్యాలను పెంపొందించడం, పెరుగుతున్న డిజిటల్‌ ప్రపంచంలో స్థిరమైన ఉపాధిని సులభతరం చేయడం ద్వారా అట్టడుగు వర్గాలకు గౌరవప్రదమైన జీవితాన్ని అందించడానికి అనుదీప్‌ భారతదేశంలోని మొదటి ఐదు సంస్థలలో ఒకటిగా ఉండాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ఈ క్రమంలో ఫౌండేషన్‌ తన లబ్ధిదారులను కొత్త ఆర్థిక వ్యవస్థ యొక్క సాంకేతికత ప్రారంభించబడిన కెరీర్‌లకు (గిగ్‌, స్వీయ-నిర్మిత లేదా ఉపాధి) నైపుణ్యాలతో వారిని భవిష్యత్తుకు సిద్ధంగా చేస్తుఉంది.
అణగారిన వర్గాలకు
''డిజిటల్‌ స్పృహ, చురుకైన అభ్యాసం, కమ్యూనికేషన్‌, కార్యాలయ సంసిద్ధత, సమస్య పరిష్కారం, విమర్శనాత్మక ఆలోచన, ఉత్సుకత, స్వీయ-అభ్యాసం, జట్టుకృషి వంటి ముఖ్యమైన ఇరవై ఒకటవ శతాబ్దపు నైపుణ్యాలను అందించడం లక్ష్యంగా ఉంది'' అని మోనిషా చెబుతున్నారు. అనుదీప్‌ సమాజంలోని అణగారిన వర్గాలకు చెందిన వారికి నైపుణ్యాభివృద్ధి ఉద్యోగ-ఆధారిత కార్యక్రమాల ద్వారా వారికి శిక్షణనిస్తుంది. తద్వారా వారు సొంతంగా వృత్తిని చేసుకోవచ్చు. ఈ ఎన్‌జీఓ 'బిల్డింగ్‌ ఎంట్రప్రెన్యూర్స్‌ టు స్టాప్‌ ట్రాఫికింగ్‌' (BEST) ప్రాజెక్ట్‌ మానవ అక్రమ రవాణా నుండి సంక్షోభంలో చిక్కుకున్న మహిళలు, బాలికలను స్కిల్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ శిక్షణ ద్వారా స్థిరమైన, గౌరవప్రదమైన వృత్తుల కోసం సిద్ధం చేస్తుంది.
సామాజిక కళంకంతో
ఈ స్త్రీలలో చాలా మంది అక్రమరవాణా నుండి బయటపడి ఇండ్లకు వెళుతున్నారు. అయితే సామాజిక కళంకం మాత్రం వారిని గౌరవం బతకనీయడం లేదు. అందుకే అనుదీప్‌ ఫౌండేషన్‌ ముర్షిదాబాద్‌లో అటువంటి మహిళలతో కలిసి పని చేస్తుంది. ఇది దేశంలో అత్యధికంగా అక్రమ రవాణా జరిగే ప్రాంతాలలో ఒకటి. ఈ మహిళలు వారి జీవితాలను గౌరవంగా తిరిగి నిర్మించుకోవడంలో సహాయపడుతుంది. నేడు మొబిలైజర్స్‌ (అమ్మాయిలను గుర్తించి ప్రోగ్రామ్‌లకు తీసుకు వచ్చేవారు) నుండి ట్రైనర్లు, కౌన్సెలర్‌ల వరకు ప్రోగ్రామ్‌లలో 600 మందికి పైగా అనుదీప్‌ ఫౌండేషన్‌ కోసం పనిచేస్తున్నారు.
ఎంపవరింగ్‌ లైఫ్‌
అనుదీప్‌ ఫౌండేషన్‌ మహిళా సంక్షేమ కమిటీలు, జిల్లా పోలీసు అడ్మినిస్ట్రేషన్‌లు, కమ్యూనిటీ నాయకులు, ఇతరులతో చాలా సన్నిహితంగా పనిచేస్తుంది. వారంతా శిక్షణ పొందవలసిన అమ్మాయిల గురించి బృందానికి తెలియజేస్తారు. 2007 నుండి 1,50,000 కుటుంబాలు, 4,00,000 మంది వ్యక్తులు ఫౌండేషన్‌ యొక్క కౌన్సెలింగ్‌, నైపుణ్యంతో పాటు అనేక సాంకేతికత ఆధారిత జీవనోపాధి కార్యక్రమాల నుండి ప్రయోజనం పొందారు. ''అనుదీప్‌ ఫౌండేషన్‌లో మేము మా విద్యార్థుల లింగ సమానత్వంపై బలమైన దృష్టిని ఉంచుతాము. శిక్షణ పొందిన విద్యార్థులలో 1,00,000 మంది యువతులు, వారు తమ కమ్యూనిటీలలో విలక్షణమైన మహిళా కెరీర్‌లుగా పేర్కొనబడే వాటిని తీసుకుంటారు. మా విద్యార్థులు ఉద్యోగాలు పొందిన తర్వాత వారి కుటుంబ ఆదాయంలో సగటున 240 శాతం పెరుగుదలను చూశారు. ఇది పరివర్తనాత్మకమైన, స్థిరమైన మార్పుకు దారితీసింది'' అని మోనిషా వివరించారు.
పురుషాధిక్య సమాజానికి ప్రతీక
ఒకప్పుడు దీన్ని ''రెండవ లక్నో'' అని పిలిచేవారు. పాత వలస భవనాల మధ్య, మెటియాబర్జ్‌ (కోల్‌కతా అంచులలో నిత్యం ఎంతో రద్దీగ ఉండే నివాసాలలో ఒకటి) ప్రజలు జీవిస్తున్నారు. ఇది అత్యంత సాంప్రదాయిక మైనారిటీ కమ్యూనిటీలలో ఒకటి. ఇక్కడి మహిళలు పురుషాధిక్య సమాజానికి ప్రతిబింబాలుగా జీవిస్తున్నారు. అలాంటి చోట అనుదీప్‌ 2007లో మెటియాబ్రూజ్‌లో తన కార్యకలాపాలను ప్రారంభించి. శక్తివంతమైన కలలకు సాధికారత కల్పించి, వాటిని నిజం చేసేలా తీర్చిదిద్దింది. భారతదేశంలోని ఆ ప్రాంతానికి చెందిన సర్వరీ పర్వీన్‌ వంటి అట్టడుగున ఉన్న యువత డిజిటల్‌ యుగంలో తమ పరిమితుల నుండి బయటపడడం, ఉపాధిని కనుగొనడం కష్టంగా ఉంది. నేడు ఆమె భారతదేశంలోని ప్రముఖ డిజిటల్‌ డేటా సేవల్లో ఒకదానిలో ఉద్యోగి. సర్వారీ లాగానే అనుదీప్‌ ఆధ్వర్యంలో శిక్షణ పొందిన అనేక మంది ఇప్పుడు యాక్సెంచర్‌, సిటీ బ్యాంక్‌, యూనిలివర్‌, వాల్స్‌ ఫరాగో, క్యాప్‌జెమినీ మొదలైన పరిశ్రమలలోని కార్పొరేట్‌లతో కలిసి పనిచేస్తున్నారు. ''మేము విశ్వసనీయమైన, దీర్ఘకాల కార్పొరేట్‌ భాగస్వాములను కలిగి ఉన్నందుకు మాకు గొప్ప అవకాశం ఉంది. సాంకేతికత, గౌరవప్రదమైన జీవనోపాధి ద్వారా అక్రమ రవాణా చేయబడిన బాధితులకు మంచి జీవితాన్ని అందించే మా ప్రయత్నాలలో మాకు మద్దతు ఇచ్చే యాక్సెంచర్‌. మా దాతల నుండి వచ్చే నిధులు చాలా దుర్బలమైన, సంక్షోభంలో ఉన్న ఈ సమిష్టికి మద్దతును కొనసాగించడానికి మాకు సహాయపడతాయి'' అంటున్నారు మోనిషా.
బెస్ట్‌ ప్రోగ్రామ్‌
'యాంటీ హ్యూమన్‌ ట్రాఫికింగ్‌ 2013' పేరుతో డ్రగ్‌ అండ్‌ క్రైమ్‌ (UNODC) కార్యాలయంపై ఐక్యరాజ్యసమితి నివేదిక ప్రకారం ప్రతి సంవత్సరం పదివేల మంది బంగ్లాదేశ్‌ మహిళలు భారతదేశంలోకి అక్రమ రవాణాకు గురవుతున్నారు. సెక్స్‌ రాకెట్ల కేంద్రాలలో ఒకటైన ముర్షిదాబాద్‌లోని కమ్యూనిటీ డెవలప్‌మెంట్‌ బ్లాక్‌ డోమ్‌కల్‌లో మానవ అక్రమ రవాణా వంటి సంఘటనలు అసాధారణం కాదు. ముర్షిదాబాద్‌ నుండి ప్రాణాలతో బయటపడ్డ 24 ఏండ్ల యువతి మాట్లాడుతూ ''ట్రాఫికింగ్‌కు గురైన తర్వాత బలవంత లైంగిక బానిసత్వంలో మగ్గిపోయాను. అక్కడి నుండి బయటపడినే నాపై పడిన అపవాదు కారణంగా నేను అందరితో కలిసి ఉండలేకపోయాను. అలాంటి పరిస్థితుల్లోనే నేను అనుదీప్‌ వారి బెస్ట్‌ ప్రోగ్రామ్‌కు పరిచయం అయ్యాను. అక్కడ చాలా మంది అమ్మాయిలు కంప్యూటర్‌, ఇంగ్లీష్‌ కమ్యూనికేషన్‌లో శిక్షణ పొందడం చూసి నేను ఆశ్చర్యపోయాను. అనుదీప్‌ నుండి కంప్యూటర్‌ నైపుణ్యాలు, ఇంగ్లీష్‌ కాంప్రహెన్షన్‌లో ఒక సంవత్సరం కంటే ఎక్కువ శిక్షణ పొందాను. ఇప్పుడు టెక్నాలజీ సర్వీస్‌ కంపెనీలో పని చేస్తున్నాను. ఈ రోజు నేను ప్రతి ఒక్కరి నుండి ప్రేమను పొందుతున్నాను. ఇది కేవలం నేను చేస్తున్న గౌరవప్రదమైన వృత్తి వల్లనే వచ్చింది'' అంటుంది.
అక్రమరవాణా బాధితులకోసం
ఆమె అనుదీప్‌ వారి బెస్ట్‌ ప్రోగ్రామ్‌ ద్వారా దీనిని సాధించగలిగింది. ఇది 17 సంవత్సరాల కంటే ఎక్కువ వయసు ఉన్న బాలికలపై దృష్టి సారిస్తుంది. వారికి మూడు నెలల బోధనను అందిస్తుంది. ఆ తర్వాత వారు డబ్బు సంపాదించడానికి ఆన్‌లైన్‌ ఉద్యోగాలు పొందుతారు. ఫౌండేషన్‌ తనలాంటి అక్రమ రవాణా బాధితులతో సహా నిరుపేద మహిళలు, బాలికలను జాతీయ ప్రధాన స్రవంతిలోకి మార్గనిర్దేశం చేసింది. నైపుణ్య శిక్షణ ద్వారా వారికి గౌరవప్రదమైన ఉనికిని పొందడంలో సహాయపడింది.
అందరికీ ఉపాధి కనుగొనడమే లక్ష్యం
ప్రస్తుతం ట్రాఫికింగ్‌ నుండి బయటపడిన 168 మంది లబ్ధిదారులు బెస్ట్‌ ప్రోగ్రామ్‌తో తమ డిజిటల్‌ శిక్షణ, లైఫ్‌ స్కిల్స్‌ ట్రైనింగ్‌ ప్రోగ్రామ్‌లను పూర్తి చేసి ఒక సంవత్సరానికి పైగా పని చేస్తున్నారు. ప్రస్తుతం మరో 90 మంది శిక్షణ పొందుతున్నారు. సరైన మద్దతుతో దొరికితే వచ్చే ఏడాదిలో కనీసం మరో 100 మంది అర్హులైన యువతులను చేరుకునే అవకాశం ఉంది. ఫౌండేషన్‌ అంతిమ లక్ష్యం వేతన ఆధారితమైనా, వ్యవస్థాపక రంగంలో అయినా అందరికీ ఉపాధి అవకాశాలను కనుగొనడం. ''ఈ లక్ష్యాన్ని సాధించడానికి మేము కొత్త ఆవిష్కరణలను కొనసాగిస్తాము. ప్రోగ్రామ్‌లను అమలు చేయడానికి ఇతర అవసరమైన మార్కెట్‌లకు విస్తరించడంపై కూడా మేము దృష్టి పెడుతున్నాము'' అని మోనిషా చెప్పారు.
- సలీమ
