స్వాతంత్రానికి పూర్వం ఈ దేశాన్ని, ఆంగ్లేయులు పరిపాలిస్తున్న రోజులవి. అడవిబిడ్డలైన ఆదివాసులు బుక్కెడు బువ్వ కోసం కష్టాలు పడుతుంటే చలించిపోయి జల్‌, జంగల్‌, జమీన్‌ కోసం ఈ దేశ విముక్తి కోసం గర్జించాడు గోండుల తొలి పోరాటయోధుడు రాంజీగోండ్‌. భారతదేశంలో ఆంగ్లేయుల ఆధిపత్యం అణచివేతకు వ్యతిరేకంగా సాయుధ పోరాటాలు నడిపిన చరిత్ర ఆదివాసులది. స్వయంపాలన కోసం, ఆత్మగౌరవం కోసం, పరాయి పాలనను వ్యతిరేకించటం ఆదివాసులకు మొదటి నుండి వెన్నతో పెట్టిన విద్యగా ఉన్నది. 1260 - 1300 మధ్య కాలంలో మేడారం కేంద్రంగా సమ్మక్క సారలమ్మ పోరాటం జరిగింది. 1778లో బీహార్‌ కొండల్లో పహడీయుల తిరుగుబాటు జరిగింది. ఈ తిరుగుబాటు పోరాటాల నుంచి వారసత్వంగా ఆదిలాబాద్‌ అడవితల్లి ఒడి నుంచి ఆవిర్భవించిన ఆదివాసీ విప్లవ జ్వాలే రాంజీగోండ్‌. మధ్య భారతదేశంలో గోండ్వాన ప్రాంతానికి చెందిన ఆదిలాబాద్‌ జిల్లాలోని ఆదివాసీ గోండుల నాయకత్వంలో రాంజీగోండ్‌ రోహిల్ల తిరుగుబాటు జరిగింది. గోండుల పోరాటయోధుడు రాంజీగొండ్‌ను స్మరించుకునే వారు లేరు.
మధ్య భారతదేశంలోని మహారాష్ట్ర, ఒడిషా, ఆంధ్రప్రదేశ్‌, మధ్యప్రదేశ్‌, రాష్ట్రాల్లో నివసించే అనేక ఆదివాసీ తెగల సముహలతో గోండ్వాన రాజ్యం బ్రిటిష్‌ పాలనకు పూర్వమే ఉంది. ఆదివాసి తెగలలో ప్రధానమైన గోండ్‌ తెగ పోరాటానికి, వీరత్వానికి చిహ్నంగా ఉంది. మధ్యప్రదేశ్‌లో గోండ్‌, మారియ గోండ్‌ ఉప తెగలు కాగా, మహరాష్ట్ర, ఆంధ్ర, ఒడిశాలలో రాంజీ గోండ్‌, దుర్వగోండ్‌ ఉపతెగలుగా ఉన్నాయి. వీరిని 'కొయుతుర్‌'గా కూడా పిలుస్తారు. గోండుల పరిపాలన 1240-1750 వరకు సుమారు ఐదు శతాబ్దాల స్వేచ్ఛ, సమానత్వంతో కొనసాగింది.
గోండ్వాన రాజ్యన్ని భీమ్‌ బలా సింగ్‌ సిర్పూర్‌ను రాజధానిగా చేసుకొని పాలించాడు. ఆ తరువాత అతని వారసులు కుర్ణ బలా సింగ్‌, హీర్‌ సింగ్‌, తల్వార్‌ సింగ్‌, కేర్‌ సింగ్‌, రాంసింగ్‌, సుర్జా బలాసింగ్‌ పరిపాలన కొనసాగించారు. సుర్జా బలాసింగ్‌ డిల్లీ సుల్తాన్‌ల సైన్యంతో యుద్ధం చేసి విజయం సాధించాడు. దీంతో సుల్తాన్లు ''షేర్‌ షా'' బిరుదును సుర్జాబలాసింగ్‌కు కానుకగా ఇచ్చారు. అందుకే గోండు రాజులు తమ పేరు చివర సింగ్‌కు బదులుగా ''షా'' పెట్టుకున్నారు.
సుర్జాబలాసింగ్‌ తనయుడు ఖండాయ బలాల్‌ షా రాజదాని సిర్పూర్‌ టీ ని ''చంద్రపూర్‌''కు మార్చాడు. గోండు రాజులు తొమ్మిది మందిలో చివరివాడైన నీల్‌ కంట్‌ షాను మరాఠీలు బందీని చేసి చంద్రపూర్‌ను ఆక్రమించారు. దీనితో గోండ్వాన ప్రాంతం 1750-1802 వరకు మరాఠీల ఆధినంలో ఉంది. మరాఠీ రాజులు బ్రిటిష్‌ వారికి తలొగ్గి గొండ్వానను తెల్లదొరలకు అప్పగించారు. గొండుల పాలన అంతమై ఆంగ్లేయులు, నైజాం పాలనప్రారంభమైనది. వీరి పాలనలో ఆదివాసుల స్వేచ్ఛ హక్కులు పూర్తిగా ధ్వంసంమయ్యాయి. ఆదివాసుల పైన అఖండ నిర్బందాన్ని అమలు చేశారు. నైజాం దోపిడీ పాలనకు వ్యతిరేకంగా తమ అస్తిత్వం కోసం హక్కుల కోసం తిరుగుబాటు చేశారు. ఈనేపథ్యంలోనే గోండుల్లో ధైర్యశాలి మర్సికోల రాంజీ గోండ్‌ 1836-1860 మధ్య కాలంలో జనగాం (ఆసిఫాబాద్‌) కేంద్రంగా బ్రిటిష్‌ సైన్యాన్ని ధీటుగా ఎదుర్కొన్న తొలి ఆదివాసీ గోండ్‌ వీరుడిగా పేరు గాంచాడు.
రొహిల్లా సిపాయిల తిరుగుబాటు ప్రధానంగా ఆసిఫాబాద్‌ తాలుకా నిర్మల్‌ కేంద్రంగా జరిగింది. నాటి గోండులలో పోరాట పటిమ గల రాంజీ గోండ్‌ నాయకత్వంలో తిరుగుబాటు ఉధతమైంది. రొహిల్ల తిరుగుబాటులో కీలక ఘట్టం 1860 మార్చి ఏప్రిల్‌లో జరిగింది. సిర్పూర్‌, ఆసిఫాబాద్‌, ఊట్నూర్‌, చెన్నుర్‌, లక్షెటిపేట్‌ వంటి ఏజెన్సీ ప్రాంతాలు బ్రిటిష్‌ వారి దౌర్జన్యంతో అల్లకల్లోలంగా మారాయి. రాంజీగోండు నాయకత్వంలో 1000కి పైగా గోండ్‌ ఆదివాసులు, విల్లంబులు, కోడవళ్ళు, తల్వార్‌ ధరించి సాయుధ పోరాటానికి జంగ్‌ సైరన్‌ మోగించారు. ఆదివాసీలు, రొహిల్లలు కలిసి నిర్మల్‌ సమీపంలో కొండలను కేంద్రంగా చేసుకొని పోరాటం చేశారు. బ్రిటిష్‌ పాలకులను గడగడలాడించారు. తెగించి పోరాటం చేస్తున్న ఆదివాసీలను నిర్ధాక్షిణ్యంగా కాల్చి చంపారు. బ్రిటిష్‌ సైన్యంతో సాగిన సాయుధ పోరులో ఆదివాసులు వీరమరణం పొందారు. రాంజీగోండుతో సహా వెయ్యి మందిని పట్టుకొని నిర్మల్‌ నడిబొడ్డున ఉన్న ఊడల ''మర్రి చెట్టుకు 1860 ఏప్రిల్‌ 9న'' ఉరితీశారు.
అందుకే ఆ మర్రి చెట్టు వెయ్యి ఊడల మర్రిగా ప్రసిద్ధి చెందింది. ఆదివాసుల సాయుధ పోరాటాన్ని, రాంజీగోండు పౌరుషాన్ని తెలియజేస్తూ, నేటి ఆదివాసి సమాజానికి ఆదివాసి ఆత్మగౌరవ పోరాటాలకు సంకేతంగా ఉన్న ఆ మర్రిచెట్టును 1995లో ఈ దోపిడీ పాలకులు నరికివేశారు. ఆదివాసుల చరిత్రను తుడిచి వేశారు. దేశ ప్రథమ స్వాతంత్ర పోరాటం తరువాత బ్రిటిష్‌, నిజాం నిరంకుశ పాలనపై విప్లవ సాయుధ పోరాటం చేసి ఎదురొడ్డి ప్రాణాలు అర్పించిన ఘనత తొలి ఆదివాసీ పోరాట యోధుడిగా రాంజీ గోండుకు దక్కింది. నేటి ఆదివాసీ సంఘాలు, ఆదివాసీ మేధావులు, చరిత్రను వెలికి తీయాలి. ముఖ్యంగా ఆదివాసి సమాజానికి తెలియజేయాలి. దేశ స్వాతంత్ర పోరాట చరిత్రలో, విప్లవ పోరాట సాహిత్యంలో రాంజీగోండ్‌ గురించి విశ్లేషణాత్మకంగా రాయలేదు. సరైన స్థానం ఇవ్వలేదు. ఇప్పటికైనా నిర్మల్‌లో మర్రిచెట్టు స్థానంలో రాంజీగోండు స్థూపం నిర్మించడానికి ప్రభుత్వం, ఆదివాసీ సంఘాలు, మేథావులు నడుం కట్టాలి.
దేశంలో, తెలంగాణలో ఆదివాసీలు అస్తిత్వపు అంచులలో కొట్టుమిట్టాడుతున్నారు. పాలకులు రిజర్వు ఫారెస్ట్‌, టైగర్‌ జోన్‌, సింగరేణి ఓపెన్‌ కాస్ట్‌, యురేనియం నిక్షేపాలు, హరితహారం, పేరుతో ఉమ్మడి ఆదిలాబాద్‌, వరంగల్‌, ఖమ్మంజిల్లాల్లో ఆదివాసీలను గోతిలో పాతి పెడుతున్నారు. ఏజెన్సీ అరణ్యంలో ఉన్న సహజ సంపద, ఖనిజ వనరులను బహుళజాతి కంపెనీలకు దొడ్డిదారిలో ఇష్టారాజ్యంగా, చట్టవిరుద్ధంగా దోచి పెడుతున్నారు. ఆదివాసులను నిలువుగా నిర్వాసితులను చేస్తున్నారు. ఆదివాసులకు 100శాతం ఉద్యోగాలు కల్పంచే జీఓ 3రద్దు చేసి ఆదివాసీల కడుపు కొట్టారు 1/70, పేసా, 2006లో అటవీ హక్కుల చట్టం ఇతర ఏజెన్సీ చట్టాలను ఉల్లంఘించి విచ్చలవిడిగా గిరిజనేతరులు ఏజెన్సీలోకి వలసలు వచ్చి ఆదివాసి గోండుల భూములు కబ్జా చేసి రియల్‌ ఎస్టేట్‌ వ్యాపారం, వడ్డీ వ్యాపారం చేస్తున్నారు. నోరులేని నిరక్షరాస్యులైన అమాయకపు ఆదివాసీల వేదన అరణ్య రోదనగా మారింది. మౌలిక వసతులు విద్య, వైద్యం లేక ఇబ్బందులతో సతమతమవుతున్నారు. స్వయంపాలన కోసం జల్‌ జంగల్‌ జమీన్‌ల కోసం స్వయంపాలన కోసం బ్రిటిష్‌ సామ్రాజ్యవాదులపై నిజాం నవాబులపైన విప్లవ సాయుధ పోరాటం చేసి వీరమరణం పొందిన మర్సికోల రాంజీగోండ్‌ నేటి ఆదివాసి యువతరానికి ఆదర్శం. ఆదివాసీ ఆత్మగౌరవ పోరాటాలను మరింత పదునెక్కింద్దాం. అదే రాంజీగోండ్‌ త్యాగానికి మనం ఆర్పించే ఘన నివాళి అవుతుంది.
- కుడ్మేత శ్రీనివాస్‌
సెల్‌ 9177166152