రక్తమాంసాలు గల మానవుణ్ణి ప్రేమిస్తాను
అవిటి చెవిటి మూగ దేవుణ్ణి మాత్రం నమ్మను
మానవుణ్ణి ద్వేషించే మీరు దేవుణ్ణి పూజిస్తారు
దేవుణ్ణి కాదనే నేను, మానవుణ్ణి ప్రేమిస్తాను!
'నరబలి' కావ్యంలో వేనుని కథని సి.వి. తనదైన ఆధునిక దృక్కోణంతో రాశారు. తన సిద్ధాంతాన్ని వేనుని పాత్ర ద్వారా అలా వెల్లడించారు.
'ఊళ్ళోకి స్వాములోరు వచ్చారు' కావ్యంలో - ''పట్టెడన్నం పెట్ట నిరాకరిస్తున్న వర్గం / అప్పనంగా మంది సొమ్ము తిన మరిగిన పూజారి పురోహిత వర్గం / కొండల్లో ఎన్నడో పారిపోయి బండరాయిలా దాక్కున్న నిన్ను / వెతికి వెతికి పట్టుకొచ్చి వీధికెక్కించారు గదరా!'' అని దేవుణ్ణి ఎద్దేవా చేశారు సి.వి. ఇంతకీ ఎవరీ సి.వి? ఈ తరం యువతీ యువకులకు అంతగా పరిచయం ఉండకపోవచ్చు. సి.వి. పూర్తి పేరు చిత్తజల్లు వరహాలరావు (14.1.1930- 8.11.2017) కానీ, పొడి అక్షరాలతో ''సి.వి'' గానే ప్రసిద్ధులు. కవి, రచయిత, హేతువాది, సాంస్కృతిక రథ సారధి, నిత్య పరిశోధకుడు, దిగంబర కవుల మార్గదర్శి, శాస్త్రీయ విజ్ఞాన కార్యకర్త, మార్క్సు - ఏంగిల్స్‌లను అమితంగా ప్రేమించినవాడు. ఇలా ఎన్నయినా చెప్పుకోవచ్చు. ''సాయుధ విప్లవం ద్వారా ప్రభుత్వాధికారాన్ని హస్తగతం చేసుకోవడం - కష్టజీవులు తమ భవితవ్యానికి తామే అధినాధులు కావడం'' అని పారిస్‌ కమ్యూన్‌ సారాంశాన్ని విప్పి చెప్పారు సి.వి! గుంటూరులో జన్మించిన ఈ ముందుతరం రచయిత, మరణించేంత వరకు విజయవాడ హౌజింగ్‌ కాలనీలో ఉన్నారు. సి.వి. తండ్రి వెంకటాచలపతి స్వాతంత్య్ర సమరయోధుడు. తల్లి లక్ష్మీదేవమ్మ. గుంటూరు ఏ.సి. కాలేజిలో బి.ఎ. చదువుతూ ఉండగా, విప్లవ కవి శివసాగర్‌ సి.వి.కి క్లాసుమేట్‌. తర్వాత, ఎకనామిక్స్‌తో పి.జి. డిగ్రీ మద్రాసు క్రిస్టియన్‌ కాలేజి నుండి తీసుకున్నారు (1953). మద్రాసులో విద్యార్థిగా ఉన్న రోజుల్లో ఎక్కువ కాలం అక్కడి కన్నెమెర గ్రంథాలయంలో గడిపేవారు. కావల్సిన విషయాలన్నీ నోట్స్‌ రాసుకునేవారు. అవే ఆయనకు తర్వాత కాలంలో పుస్తకాలు రాయడానికి ఉపయోగపడ్డాయి. (తర్వాత కాలంలో ఈయన 'నరబలి'ని నారాయణస్వామి కన్నడంలోకి అనువదిస్తే, కారు చీకట్లో - రచనలు వేగుంట మోహన ప్రసాదు ఇంగ్లీషులోకి అనువదించారు.)
1950లలోని మార్క్సిస్టు ఉద్యమాలతో మమైకమైన సి.వి. మొదట కవిగా సాహిత్య ప్రపంచంలోకి అడుగు పెట్టారు. తర్వాత కాలంలో విషయాలు వివరంగా ప్రజల్లోకి వెళ్ళాలంటే.. పద్యం కన్నా గద్యమే సరైనదని గ్రహించారు. ఆ రకంగా ఎన్నో రచనలు వెలువరించారు. నరబలి, సత్యకామ జాబాలి, ఏడు కొండల వాడా గోవిందా, ఆంధ్రలో సాంఘిక తిరుగుబాటు ఉద్యమాలు, కారు చీకటిలో కాంతిరేఖ, స్వయం సంపూర్ణ గ్రామీణ వ్యవస్థ, భారత జాతీయ పునరుజ్జీవనం, విషాద భారతం, పారిస్‌ కమ్యూన్‌, కౌటిల్యుని అర్థశాస్త్రం: పుట్టు పూర్వోత్తరాలు వంటి పుస్తకాలన్నీ ఆయనను సామాజిక విప్లవకారుడిగా నిలబెడతాయి. వర్ణ వ్యవస్థ, మనుధర్మ శాస్త్రం, ప్రాచీన భారతంలో చార్వాకం, ఆధునిక యుగంలో కులవ్యవస్థ వంటి గ్రంథాలు ఆయన ఎంతటి హేతువాదో నిరూపిస్తాయి. డార్విన్‌ పరిణామ వాదం, సింధూ నాగరికత వంటి రచనలు ఆయనలోని వైజ్ఞానిక స్పృహను వెల్లడిస్తాయి. ఆయన స్వయంగా సైన్సు విద్యార్థి కాకపోయినా, వైజ్ఞానిక దృక్పథమన్నది ప్రజల్లో ప్రతి ఒక్కరిలో ఉండాల్సిన అంశమని ఆయన గ్రహించారు. ఇవన్నీ ఒక ఎత్తయితే, దళిత ఉద్యమ వైతాళికుడైన కుసుమ ధర్మన్నను వెలికి తీసి పరిచయం చేయడం మరొక ఎత్తు. అంతేకాదు దళిత సాహిత్యోద్యమానికి ఒక పునాది రాయి కావడం - సి.వి. గొప్పదనం..! ఆయనలో తెలియకుండానే ఒక గొప్ప పరిశోధకుడు, ఒక చరిత్రకారుడు, ఒక వైజ్ఞానికుడు ఉండటం విశేషం. ఈ లక్షణాలు లేని ఉట్టికవులూ, రచయితలు తెలుగు వారిలో చాలా మంది ఉన్నారు. వారితో సమాజానికి ఎక్కువగా ఉపయోగం ఉండదు. ప్రశ్నించని వాడు, ప్రశ్నను నిలబెట్టనివాడు, హేతువాది కానివాడి వల్ల, సమాజానికి ఉపయోగ మేమిటీ? ఆ రకంగా పైరవీలు చేసి అవార్డులు తెచ్చుకున్న వారికన్నా, ప్రభుత్వంలో ఉన్నవారికి భజనలు చేసి పదవులు అనుభవించిన వారికి భిన్నమైన సి.వి. జీవితం చాలా చాలా విలువైనది. అందుకే చెప్పేది, ఆయన రచనలు ఊరికే చదవడం కాదు.. అధ్యయనం చేయాలి! అంతకన్నా ముఖ్యం జీర్ణించుకోవాలి!! ఆచరించాలి..
''నెరసిన గుబురు మీసాలు / పెరిగిన బైరు గడ్డమూ / మానవతను విరజిమ్మే నేత్రాలూ / రక్తమూ కన్నీరు కలిసి సృష్టించిన కొత్త సిద్ధాంతాన్ని / ప్రపంచ పీడిత ప్రజాకోటి సమర్పించే / మానవోన్నతునిలా ఉన్న ఈయన ఎవరూ? ఆహా ఈయనే కార్ల్‌ మార్క్స్‌ / మూర్తీభవించిన తత్త్వశాస్త్రంలా ఉన్న ఏంగెల్స్‌'' అని మార్క్సిజం సృష్టికర్తల్ని తన్మయత్వంతో పాఠకుల కళ్ళముందు చిత్రీకరించారు సి.వి. అంతే కాదు, 'మానవోన్నత మూర్తి స్టాలిన్‌'' అనే ఒక స్మృతిగీతం కూడా రాశారు. కమ్యూనిస్ట్‌ ఉద్యమంతో ఇంతగా పెనవేసుకు పోయిన సి.వి., సమకాలీనంలో ఉన్న కొందరు కమ్యూనిస్ట్‌లను తీవ్రంగా దుయ్యబట్టారు. అయితే అది కమ్యూనిజం తప్పు కాదనీ, దాని విలువల్ని నిలుపుకోలేని కొందరు వ్యక్తుల తప్పిదమని వివరణ ఇచ్చారు. వ్యక్తులకైనా, పార్టీలకైనా, అధికారంలో ఉన్నవారికైనా, లేనివారికైనా అంతర్మథనం అవసరం. ఆత్మవిమర్శ అన్నింటికంటే ముఖ్యం.
సమాజంలోని కులం, మతం, వర్ణవ్యవస్థ వంటి విషయాలపై విస్తృతంగా రచనలు చేస్తూ వచ్చారు. ''వర్ణ వ్యవస్థ లాంటి భ్రష్టమైన వ్యవస్థ ఈ భూమండలంలో ఎక్కడైనా ఉందా? వైదిక పురోహిత పరాన్న భుక్కు వర్గమా / పాలక వర్గ శునకాల్ని మీరు ఇస్కో ఇస్కో అంటూ / పాలితులనే కవ్విస్తున్నారు / వాళ్ళే ఇస్కో ఇస్కో అనే దశ ఆద్యంతాన భవిష్యత్తులో రాబోతోంది జాగ్రత్త!'' అని పేదల, శ్రామికుల తిరుగుబాటు అనివార్యం అని.. 'జాబాలి' ద్వారా హెచ్చరించారు'' (సత్యకామ జాబాలి 1972). శతాబ్దాలుగా కొనసాగుతున్న తతంగాన్నంతా సి.వి. నాలుగు వాక్యాల్లో తేల్చేశారు. భారతదేశంలో ఫ్యూడల్‌ వర్గాలు బ్రాహ్మణీయ భావజాలాన్ని ప్రజలపై రుద్ది, సాంస్కృతికంగా కులాల్ని స్థిరపరిచాయి. అవి అలా కొనసాగడానికి కల్పిత పురాణాలు, నిచ్చెనమెట్ల వ్యవస్థ, ఆత్మలు పరమాత్మలు, పునర్జన్మలు, దేవుని పేరిట ఛాందస ఆచారాలూ సృష్టించి సమాజాన్ని కుళ్ళబొడిచారు. సి.వి. ఇలాంటి విషయాలపై లోతుగా అధ్యయనం చేశారు. స్పష్టంగా, బలంగా గ్రంథ రచన చేసి కొత్త తరాల్ని కూడా ప్రభావితం చేశారు. ఈ విషయాలన్నింటినీ గుదిగుచ్చి ఉద్యమ స్వరూపాన్ని సి.వి. స్పష్టంగా - ఇలా వెల్లడించారు.
''కుల వ్యవస్థకు వ్యతిరేకంగా ఒకసారి, మత తత్త్వంపై మరోసారి, దున్నేవానికే భూమి - అని ఒక సారి - రాజ్యాధికారానికి వేరొకసారి - ఇలా ఉద్యమాలు, పోరాటాలు వేటికవి విడివిడిగా ఉండవేమోనని నేననుకుంటున్నాను. దోపిడీ శక్తుల కులమూ - వర్గమూ - రాజ్యమూ కలగలిసి ఉన్న వ్యవస్థలో పీడిత కులాల వర్గాల ఉద్యమాలు, పోరాటాలే కాదు, ఉద్యమ శక్తులు కూడా కలగలిసే ఉండాలి. వారి నడుమ కనీస సమన్వయం, సహకారం ఉండాలి. పందులదొడ్డి కంటే హీనంగా దేశాన్ని దిగజార్చిన పాలకులు విసిరే ఎంగిలి మెతుకులకు ఆశించకుండా లొంగకుండా, ఉద్యమ శక్తులు పోరాట చేవతో సమరశీలంగా సాగాలి. సాహిత్య, సాంస్కృతిక రంగాలలో కృషి, సాంఘిక - రాజకీయ రంగాల కృషితో సమన్వయం కావాలి. వర్గపోరాటం కుల వ్యతిరేక పోరాటంతో, భూస్వామ్య శక్తుల వ్యతిరేక పోరాటంతో భుజం భుజం కలిపి సాగాలి. దళితులు, మహిళలు, మైనారిటీలు, ఆదివాసీ పోరాటాలు, శ్రామిక వర్గ పోరాటాలతో మమేకం కావాలి'' - ఇంత స్పష్టంగా, ఇంత సరళంగా ఉద్యమ స్వరూపం గురించి చెప్పిన రచయిత మరొకరు లేరంటే అతిశయోక్తి కాదు. కానీ, కాల గమనంలో ఏమైంది? దళితులు, మహిళలు, మైనార్టీలు విడివిడిగా తమ తమ అస్థిత్వ పోరాటాలు చేస్తూ వస్తున్నారు. అందరూ సంఘటితంగా సమైక్యంగా ఉద్యమించాల్సింది పోయి, విడిపోవడం వల్ల బలహీనపడ్డారు. ఎవరు ఒప్పుకున్నా ఒప్పుకోకపోయినా, ఆరెస్సెస్‌ శక్తులకు అధికారం అప్పగించడమంటే.. మిగతావన్నీ బలహీనపడ్డాయనే కదా అర్థం? ఇది తాత్కాలికం అనుకుని, సి.వి. సూచించిన మార్గంలో ఉద్యమించక తప్పదు! ఐక్య పోరాటానికి సంసిద్దులు కాక తప్పదు.
సమాజంలో విశృంఖల స్వైర విహారం చేస్తున్న మూఢనమ్మకాలు, దోపిడీ దౌర్జన్యాలు, ఆకలి హాహాకారాలకు వ్యతిరేకంగా నిరంతరం రాయడమే పోరాటమని నమ్మినవారు సి.వి. రాయడమే కాదు, దాదాపు 30 పుస్తకాలు స్వంత ఖర్చుతో ప్రచురించి, ఎన్నో ఆర్థిక ఇబ్బందులు ఎదుర్కున్నారు. ఇటు ప్రభుత్వం అటు బ్రాహ్మణ పెత్తందారీ వ్యవస్థ పెట్టే ఇబ్బందులు పడలేక కొన్ని రచనలు గుప్తనామాలతో రాసేవారు. శృంగేరీ పీఠాధిపతి విజయవాడ వచ్చినప్పుడు సి.వి. జందెం వేసుకుని, మారువేషంలో అతని అనుచరులలో కలిసి అక్కడ జరిగే తంతు అంతా పరిశీలించారు. దాని ఫలితంగానే 'ఊళ్ళోకి స్వాములోరు వచ్చారు' అనే రచన చేయగలిగారు. తరిమెల నాగిరెడ్డి చేపట్టిన ఆందోళనోద్యమాన్ని నేపథ్యంగా తీసుకుని, ఒక వాస్తవ సంఘటనని కవితగా మలిచారు. అదే 'మంచినీళ్ళడిగితే మూత్రం పోశారు' శీర్షికతో జనశక్తి పత్రికలో అచ్చయ్యింది. సి.వి. మద్రాసు క్రిస్టియన్‌ కాలేజిలో విద్యార్థిగా ఉన్న రోజుల్లో అక్కడ సింహళ జాతీయుడైన ప్రొఫెసర్‌ చంద్రన్‌ దేవనేశన్‌ ప్రభావంలో పడిపోయారు. మార్క్సిజంలోని శాస్త్రీయతను, విశిష్టతను ఆయన నుండి పుణికి పుచ్చుకున్నారు. తన గుండెల్లో అరుణపతాక రెపరెపల్ని చివరి శ్వాస వరకు నిలుపుకున్నారు. ''నా యావద్రచనా వ్యాసంగానికి / ప్రేరణగా వెలుగొందిన జననీ / నా ఆశల కాశయాలకు ఊపిరి పోసిన తల్లీ / ప్రియబాంధవీ! అరుణా! అరుణా! అరుణ పతాకమా!!'' అంటూ ఆయన తన హృదయంలో ఎర్రజెండా స్ఫూర్తిని నిలుపుకున్నారు. మూఢ విశ్వాసాలపై 45ఏండ్ల పాటు తన మేధస్సుతో, సాహిత్య రూపాలతో, భావ విప్లవ రంగంలో సాంస్కృతిక పోరాటం సాగించిన విప్లవ కలం యోధుడు కామ్రెడ్‌ సి.వి.కి నివాళులు. (నేడు సి.వి. జయంతి)
వ్యాసకర్త: కేంద్ర సాహిత్య అకాడమి అవార్డు విజేత, జీవశాస్త్రవేత్త.
- డాక్టర్‌ దేవరాజు మహారాజు