జైన, బౌద్ధ ధర్మాల గురించిన సమాచారం మనకు చాలానే అందింది. కానీ, చార్వాకుల వివరాలూ, వారి సాహిత్యం ఎందుకు అందలేదూ? అంటే వైదిక ధర్మ ప్రభోదకులు పనిగట్టుకుని ఆ సాహిత్యాన్ని ఆనవాళ్ళు లేకుండా నాశనం చేశారు కాబట్టి! మరి, ఈ మాత్రం కొన్ని విషయాలయినా మనకు ఎలా అందాయీ? అంటే చార్వాక / లోకాయతలను తీవ్రంగా ఖండించిన వైదికుల రచనల నుండి కొన్ని విషయాలు అందాయి. అంటే చార్వాక విరోధుల నుండి కొన్ని సంగతులు బయటికి వచ్చాయి. చార్వాక విరోధులు ఏయే విషయాలలో చార్వాకులతో విభేదించారో... వారు రాసినప్పుడు, హేతువాద దృక్పథంతో చూసినప్పుడు, చార్వాకుల ఆలోచనలు కొన్ని మనకు తెలిశాయి. చార్వాకులు వాస్తవాలు మాట్లాడుతున్నారనీ, ఈ విభేదించే వైదిక రచయితలు, ఆర్య సమాజికులు అడ్డదిడ్డంగా వాదిస్తున్నారనీ మనకు అనిపిస్తుంది. ఉదాహరణకు దయానంద సరస్వతి తన 'సత్వార్థ ప్రకాశ్‌'లో వేదాలను చార్వాకులు తిరస్కరించారని చెపుతూ ''వైదిక విద్య లేకపోతే అవిద్య విస్తరిస్తుంది'' అని అన్నాడు. ఒప్పుకుందామా? అలాగే తల్లిదండ్రుల కలయికతోనే సంతానం కలుగుతుందని చార్వాకులు చెప్పింది నిజమే- కానీ, తొలి మానవుడు ఎలా పుట్టాడూ? ఈ విషయం చార్వాకులు ఎందుకు గ్రహించలేదు- అని ప్రశ్నించాడు. ఇలా చార్వాకుల విరోధుల నుండే చార్వాకుల ఆలోచనలు మనకు అందాయి.
చార్వాక ఆలోచనా విధానాన్ని గురువైన బృహస్పతి బహుళ ప్రచారంలోకి తెచ్చాడని దయానంద సరస్వతి తన సత్యార్థ ప్రకాశ్‌లో రాశాడు. సాధారణ శకానికి చాలా ముందు బృహస్పతి అనేక నియమాలు రాశాడు. వ్యవసాయం ఎలా చేయాలి? వ్యాపారం ఎలా చేయాలి? సరుకుల మార్పిడి ఎలా జరగాలి? వంటి నాటి నిత్య జీవితానికి అవసరమైన పలు అంశాల గూర్చి రాశాడు. ఇవే కాకుండా పరిపాలకుడైన రాజుకు ఏయే లక్షణాలు ఉండాలో కూడా రాశాడు. ఆ కాలంలో పద్దెనిమిది గణ రాజ్యాలుండేవి. ప్రతి గణానికీ ఒక ఈశుడు (రాజు-అధిపతి) ఉండేవాడు. గణానికి అధిపతే గణాధిపతి. గణానికి ఈశుడెవరో అతడే గణేశుడు. అంతేకాని, వైదికధర్మ కర్తలు కల్పించిన ఏనుగుతొండంతో ఉండే గణపతి కాదు. అది తొండి గణపతి. ఆ కాలంలో ఉన్న గణపతికి అర్థాలు మార్చి పిట్టకథలు ప్రచారం చేశారు కాబట్టి, అది తొండి అనే కదా అనుకోవాలి? గణానికి ఈశుడైనవాడికి ఏ లక్షణాలు ఉండాలో బృహస్పతి ఇలా రాశాడు... ''భూమిని తల్లిగా భావించేవాడు - ప్రజల సుఖాలు చూసేవాడు - రక్షించగల బలశాలి - సమస్యల్ని పరిష్కరించే బుద్దిశాలి - స్త్రీలపై చూపుపడని వాడు'' ఈ విషయాలన్నీ 5వేల సంవత్సరాల క్రితం చెప్పినవి. ఆ తర్వాత చాలా కాలానికి చాణుక్యుడు ఈ అంశాలన్నింటినీ చేర్చి అర్థశాస్త్రం ప్రకటించాడు. చార్వాకుల గురువైన బృహస్పతి పేరును తొక్కిపట్టి, బ్రాహ్మణార్యుడైన చాణుక్యుడికి, అతని అర్థశాస్త్రానికీ ప్రాచుర్యం కల్పించుకున్నారు.
చార్వాక సాహిత్యం విరివిగా లభించలేదు కాని, ప్రపంచానికి భౌతిక వాదం గురించి చెప్పిన తొలి తార్కిక వాదులు వారే. వారిని మనం భౌతికవాదులు, దేహవాదులు, తర్కవాదులు, నాస్తికులు వంటి పేర్లతో పిలుచుకోవచ్చు. మన దేశ సంపదను మనమే నాశనం చేసుకుని, కొన్ని వేల ఏండ్ల నుండి మనువాదుల ప్రభావంలో పడి, భ్రమల్ని నమ్ముతూ, మూఢనమ్మకాల్ని నమ్ముతూ, దుష్ట సంప్రదాయాలను ఆచరిస్తూ జీవితం దుర్భరం చేసుకుంటున్నాం. ఇదే పరిస్థితి యూరప్‌ దేశాలలో కూడా వచ్చింది. అక్కడి మత న్యాయస్థానాలు హేతువాదుల్ని, తర్కవాదుల్ని, తాత్త్వికుల్ని, శాస్త్రజ్ఞుల్ని నిర్దాక్షిణ్యంగా చంపేశారు. మత ఛాందసుల అఘాయిత్యాలు చెప్పనలవి కానంతగా అక్కడ జరిగాయి. నిజమే! కానీ, అక్కడివారు తమ ఆలోచనా ధోరణిని మార్చుకుని క్రమేణా భౌతికవాదులకు శాస్త్రజ్ఞులకు అడ్డుపడడం తగ్గించారు. ఫలితంగా ఆ దేశాలు వైజ్ఞానిక ప్రగతిని సాధించాయి. మన దేశంలో హేతువాదుల్ని ఇప్పటికీ చంపుతూనే ఉన్నారు. అందుకే ఇక్కడ ప్రగతి లేదు. 17వ శతాబ్దం నుండి యూరోప్‌ దేశాలు సాధించిన వైజ్ఞానిక పరిశోధనా ఫలితాల్ని మన దేశం కూడా అనుభవిస్తూనే ఉంది. అయినా సిగ్గులేకుండా ''అవన్నీ మా పూర్వీకులు ఎప్పుడో కనిపెట్టారని'' కొందరు గొప్పలు చెప్పుకుంటున్నారు. అబద్దాలు ప్రచారం చేస్తున్నారు. గుండెమీద చేయి వేసుకుని, నిజాయితీగా ఆలోచిస్తే దేశంలో జరుగుతున్న దేమిటో అర్థమవుతుంది.
భౌతికవాదులు ఎప్పుడూ తాము చూడని, తమకు అనుభవంలోకి రాని విషయాల్ని నిర్ద్వందంగా తిరస్కరించారు. ఉదాహరణకు దేవుడు, దయ్యం, స్వర్గం, నరకం, కర్మ, ఆత్మ, పునర్జన్మ వంటి వాటికి ఎప్పుడూ ఎక్కడా ఆధారాలు లేవు. ఇలా ఆధారాలు లేని వాటిని లోకాయతులు, చార్వాకులు అసలు పరిగణనలోకి తీసుకోరు. చార్వాకులు స్పృహను స్పృహగా మాత్రమే గుర్తించారు. దాన్ని ''చైతన్య విశిష్ట దేహ ఎవ ఆత్మ''గా పరిగణించారు. పురుషార్థకామ మోక్ష - పురుషార్థాలు నాలుగు అని వైదిక ధర్మం చెపుతోంది. ధర్మ, అర్థ, కామ, మోక్షాలలో - అర్థ, కామ అనే రెంటిని మాత్రమే చార్వాకులు ఒప్పుకున్నారు. ధర్మ, మోక్షాలను పూర్తిగా తిరస్కరించారు. ఎందుకంటే ఆ రెండు పూజారుల, పురోహితుల, బ్రాహ్మణుల పొట్టకూటి కోసం జనాన్ని మోసం చేసి దోచుకోవడం కోసం కల్పించినవని తేల్చి చెప్పారు. కామ, అర్థ లను ఒప్పుకున్నారు. ఎందుకంటే మనిషికి కోరికలు (కామ) ఉంటాయి. అవి తీరాలంటే ధనం, సంపద (అర్థ) తప్పనిసరి. అందువల్ల వాటిని స్వీకరించారు. ధర్మానికి ఆధారం ధనమేనన్నారు. మోక్షం సాధించాలంటే ధర్మ ప్రవర్తన అవసరమని బ్రాహ్మణార్యులు తమ జీవితానికి ఉపయోగపడే నీతి సూత్రాలు ప్రచారం చేశారు. కాబట్టి, చార్వాకులు వాటిని తిరస్కరించారు. అలాగే సంశయాత్మకంగా (Skepticism) ఉండే వాటిని కూడా ఒప్పుకోలేదు.
జ్ఞానమంతా దాదాపు అనుభవం నుంచి వచ్చిందే గనుక, లోకాయతులు దాన్ని తప్పక స్వీకరించారు. Empiricismను స్వీకరించారు. మనిషయిన వాడు తన పురోగతిని తను చూసుకోవాలి. తన ఆరోగ్యం తను కాపాడుకోవాలి. తను సంతోషంగా ఉన్నప్పుడే అతను ఇతరుల గురించి ఆలోచించగలడు. వారికి తగిన సహాయం చేయగలడు. కష్టాల్లో కుమిలిపోయేవాడు ఇతరుల గూర్చి ఆలోచించలేడు. ఇతరులకు ఏ సహాయమూ చేయలేడు. వ్యక్తిగతంగా ఎవరికి వారు వృద్ధిలోకి వస్తే సమాజం కూడా అభివృద్ధి అవుతుంది. జీవితంలో వెలుగు చీకట్ల వలె - సంతోషంతో పాటు దుఃఖం కూడా ఉంటుంది. భరించాల్సిందే... దాన్ని అధిగమిం చాల్సిందే... అన్నది చార్వాకుల సిద్ధాంతం.
వైద్య విద్యార్థులు ఇన్ని వందల సంత్సరాలుగా మానవుల మృతదేహాల్ని కోసి అవయవ నిర్మాణం గురించి అధ్యయనం చేస్తున్నారు కదా? మరి ఎవరికీ ఎప్పుడూ ఆత్మ కనబడలేదు ఎందుకూ? పోనీ జీవించి ఉన్న వారికి ఆపరేషన్లు చేస్తున్నారు కదా? ఒక్కోసారి ఆపరేషన్‌ విఫలమై అక్కడే ఆ బల్లమీదే కొందరు ప్రాణాలు విడుస్తున్నారు. పోనీ అప్పుడైనా డాక్టర్లకు ఆత్మ కనబడాలి కదా? కనబడడం లేదు. ఎందుకంటే అలాంటిది ఏదీ లేదు కాబట్టి! ఇంత ప్రగతి సాధించిన తర్వాత కూడా కనిపెట్టలేని ఆత్మ ఇక లేనట్టే కదా? ఇదే విషయం సాధారణ శకానికి ముందు చార్వాకులు కేవలం తమ పరిశీలనతో, వివేకంతో ఆత్మలేదని చెప్పారు. మరి వారు తెలివిగల వాళ్ళా? తెలివిలేని వాళ్ళా ఆలోచించుకోవాల్సింది మనమే! మనుషులకు ఆత్మ ఉంటుందని అంటున్నారు కదా? ''మరి కుక్క, గాడిద వంటి జంతువులకు కూడా ఆత్మ ఉంటుందా? అవి కూడా జీవం ఉన్న ప్రాణులే కదా?'' అని చార్వాకులు బ్రాహ్మణార్యుల్ని ఆనాడే ప్రశ్నించారు. సమాధానం చెప్పి ఒప్పించే తెలివిలేని ఆ మనువాదులు చార్వాకుల్ని దుష్టులని ఈసడించుకున్నారు. అంతే కాదు, వారి ఆలోచనలు ముందు తరాలకు అందకుండా జగ్రత్తపడ్డారు. తర్కవాదులు బలపడితే ధర్మగురువుల దుకాణాలన్నీ మూతపడతాయి. వారి ఉనికికే ప్రమాదం అని గ్రహించి, చార్వాకుల్ని అన్ని రకాలుగా నాశనం చేశారు. అందువల్లనే చార్వాక సాహిత్యం మనదాకా రాలేదు. దాని స్థానంలో బ్రాహ్మణార్యులు తమ సాహిత్యం కుప్పలు తెప్పలుగా గుమ్మరించారు. జనాన్ని భ్రమల్లో, విశ్వాసాల్లో, కట్టుకథల్లో ముంచి జ్ఞానహీనులుగా తయారుచేశారు. అందుకే చూడండి... దేశంలో ఇప్పటికీ జ్ఞానహీనుల సంఖ్యే ఎక్కువ. అజ్ఞానుల్ని, అమాయకుల్ని క్షమించవచ్చు. చదువు, స్థాయి, హౌదా ఉండి కూడా జ్ఞాన హీనులుగా ప్రవర్తించే వారిని ఏమందాం? ఎలా మార్చుకుందాం?
వైదిక మత ప్రభోదకుల ప్రసక్తి, బ్రాహ్మణార్యుల ప్రసక్తి రాగానే సమకాలీన సమాజంలో ఉన్నవారు ఉలిక్కిపడగూడదు. ఇక్కడ చర్చించేదంతా వేల ఏండ్ల క్రితం జరిగిన అఘాయిత్యాల గురించి - అందులోంచి ఇప్పటికీ బయటపడలేని అజ్ఞానం గురించి మాత్రమే! మనుషులంతా ఒక్కటి అని వైజ్ఞానిక పరిశోధనలు తేల్చి చెప్పిన సత్యాన్ని పక్కనపెట్టి ఇంకా అగ్రకులస్థులమని అహంభావంతో ప్రవర్తించేవారు వారి పంథాను మార్చుకుంటే బావుండు కదా? అని అనుకుంటాం. అణగారిన వర్గాల వారు కూడా న్యూనతాభావంతో కుంచించుకు పోగూడదని భావిస్తాం. తప్పిస్తే, ఎవరిమీద ఏ ద్వేషమూ వెళ్ళగక్కడం లేదు. మానవవాదులు మనుషులందరినీ సమానంగా ప్రేమిస్తారు. సమానంగా గౌరవిస్తారు. మనుషులందరూ వివేకంతులై హేతువాద దృక్పథంతో ఆలోచిస్తే సామాజిక సమస్యలు చాలా వరకు తగ్గిపోతాయి. పురాణాల పరిజ్ఞానంతో సమాజాన్ని ఇంకా శాసించాలని ప్రయత్నించే మూర్ఖులు వాటిని పక్కన పెట్టి, విజ్ఞాన శాస్త్రం, చరిత్ర వంటి లోకజ్ఞానం పెంచుకునే పుస్తకాలు చదవాలి. దేశంలో నాస్తిక కేంద్రం ఏర్పాటు చేసి, ప్రపంచ నాస్తిక సభలు నిర్వహించిన మహనీయుడు, తెలుగువాడు గోపరాజు రామచంద్రరావు (గోరా) ఎవరో, ఆయన నేపథ్యం ఏమిటో తెలుసుకుంటే, మన చదువుకున్న మూర్ఖుల కళ్ళు తెరుచుకునే అవకాశం ఉంది.
మరొక ముఖ్యమైన విషయం గమనించండి. భారత తొలి ప్రధాని పండిట్‌ జవహర్‌లాల్‌ నెహ్రూ చరిత్రకారుడు కాకపోయినా, బాగా చదువుకున్నవాడు. జ్ఞాని. అందుకే ఆయన తన 'డిస్కవరీ ఆఫ్‌ ఇండియా' గ్రంథంలో చార్వాకుల ప్రసక్తి తెచ్చారు. వారి తార్కిక వాదనకు ఆకర్షితుడై నిరీశ్వరవాదిగా మారి ఉంటారు. ఆయన రూపకల్పన చేసిన 'సైంటిఫిక్‌ టెంపర్‌' అనే పదం కూడా చార్వాకుల ఆలోచనా ధోరణికి ప్రభావితుడై చేసి ఉంటారు. ఆ స్పృహతోనే- దేశం వైజ్ఞానిక దృక్పధంతోనే ముందుకు పోతుందని చెప్పి ఉంటారు. ఈ దేశం చార్వాకుల ఆలోచనా విధానాన్ని అనుసరించి ఉండి ఉంటే, శీఘ్రగతిన ముందడుగు వేసి ఉండేది. ఇప్పుడు ఉట్టిమాటలకు పరిమితమైన 'విశ్వగురువు' అనే మాట భారతదేశం నిజంగానే సార్థకం చేసుకుని ఉండేది. మనం దారి తప్పినప్పుడు గమ్యం కూడా పక్కకు తప్పుకుంటుంది. ఆ విషయం ఇకనైనా గ్రహించు కోవాలి! చార్వాక / బృహస్పతి దర్శనాల్ని పునరుద్ధరించు కోవాలి!!

- డాక్టర్‌ దేవరాజు మహారాజు
వ్యాసకర్త: కేంద్ర సాహిత్య అకాడెమీ అవార్డు విజేత, జీవశాస్త్రవేత్త.