ఎనభయ్యవ దశకంలో ఏడెనమిది తరగతులు చదువుకున్న వాళ్ళకు బోజ రాసిన 'పావురం' పాఠం పరిచయం అంటుంది. ఇప్పటికీ అది గొప్ప కవిత. బోయ జంగయ్య బాలల కోసం చేసిన తొలి రచన 'బడిలో చెప్పని పాఠాలు'. టీచర్‌, విద్యార్థుల మధ్య సంభాష ణాత్మకంగా సాగే చక్కని కథలు ఇవి. విజ్ఞానయాత్రకు వెళ్ళిన బడిపిల్లలకు దారిలో అనేక విషయాలు, తారసపడిన అంశాలు ఈ కథల్లోని వస్తువులు. మనకు తెలుసు బడిలో ప్రణాళికా బద్ధంగా ఏర్పాటు చేసిన పీరియడ్లలో ఉపాధ్యా యులు పాఠ్య ప్రణాళికలోని అంశాలను మాత్రమే చెబుతారు. ఇతర చాలా అంశాలను 'ఆచార్యాత్‌ పాదమాదత్తే' శ్లోకంలో మాదిరిగా బయటి ప్రపంచం నుంచి నేర్చుకోవాల్సిందే. అందుకని 'స్కూల్‌ పుస్తకాలే కాకుండా విద్యార్థులు బాల సాహిత్య పుస్తకాలను చదవాల్సిన అవసరమూ వుంది.
    తెలంగాణాలో అణచివేతకు గురౌ తున్న దళితుల వెతలు, బహుజనులు, పీడితులు, స్త్రీల ఆవేదనలుకు అక్షరరూపం కల్పించిన రచయిత డా|| బోయ జంగయ్య. నాలుగున్నర దశాబ్దాలు రచయితగా, కవిగా, నవలాకారునిగా, నాటకకర్తగా, బాల సాహివేత్తగా, అనువాదకులుగా ప్రసిద్ధి చెందిన 'బోజ' ముప్పయి అయిదుకు పైగా రచనలు చేశారు. 'తెలంగాణా ప్రజల వ్యథలు తన కథలు'గా మలచిన బోజ 1 అక్టోబర్‌, 1942న నల్లగొండ జిల్లాలోని పంతంగిలో పుట్టారు. బోయ ఎల్లమ్మ, మల్లయ్యలు తల్లితండ్రులు. సామాన్య దళితకుటుంబంలో పుట్టి కవి, రచయిత, అనువాదకులుగా ఎదిగిన సాహితీమూర్తి. 'దేశం కోసం, కొత్తబాటలు, లోకం, గొర్రెలు, దేశం కోసం, దున్న, రంగులు, చీమలు, తెలంగాణ వెతలు, నడుస్తున్న చరిత్ర, వెలుతురు, పావురాలు మొదలగునవి కొన్ని వీరి ప్రసిద్ధ రచనలు.
   బోజ ముప్పయి అయిదు రచనల్లో పన్నెండు బాలల కోసం రాసిన పుస్తకాలున్నాయి. కథా సాహిత్యాన్ని, కవిత్వాన్ని ఎంత ఇష్టంగా రాసారో అంతకంటే మరింత ప్రేమగా బాలల కోసం రాసారు. అయితే బోయ జంగయ్య అనగానే గుర్తుకు వచ్చేవి ఆయన కథలు, నవలలు. అందుకు కారణం ఏ అలంకారాలు, ఆడంబరాలు లేక సాదాసీదాగా ఉండడమే. 1963లో విద్యార్థి దశలో రాసిన తొలి నాటకం 'కష్టసుఖాలు' మొదలుకుని 'అవసరం' పేరిట రాసుకున్న తన ఆత్మకథ వరకు ఆయన రచనల్లోని విలక్షణతను తెలుపుతాయి.
   బోయ జంగయ్య పిల్లల కోసం పన్నెండు రచనలు చేశారు. అదే స్థాయిలో వయోజనుల కోసం మూడు రచనలు కూడా చేశారు. వీరి బాల సాహిత్యంలో 'బడిలో చెప్పని పాఠాలు' 1998, 'కొత్త పాఠాలు' 1999, గుజ్జనగూళ్ళు 1999, 'ఆటలు-పాటలు' 1999, 'మాటల ఆటలు' 2002, 'చిలకల పలుకులు' 2003, 'మన నేతలు' 2004, 'టీ.వీ. ముచ్చట్లు' 2004 కథా, గేయ సంకలనాలు. పిల్లలకోసం నలుగురు ప్రముఖుల జీవిత చరిత్రలను కూడా రాశారు బోజ. అవి, 'భారతరత్న డా.అంబేద్కర్‌', 'సమతావాది బాబు జగ్జీవన్‌రామ్‌' 1987, 'దేశాధ్యక్షులు కె.ఆర్‌.నారాయణన్‌' 1998, 'గుఱ్ఱం జాషువా' 1998. కథ, కవిత్వం, నవలలు, అనువాదాలతో పాటు అదే సంఖ్యలో బాలల సాహిత్యాన్ని రాసినప్పటికీ ఆయన తన కథను, నవలను, కవిత్వాన్ని అట్టడుగు వర్గాల జీవితాల లోతులను, వారి జీవితాలు అలా ఉండడానికి గల కారణాలను, మంచి జీవితాల కోసం, గౌరవప్రదమైన బతుకుల కోసం చేయాల్సిన ప్రయత్నాలను తన రచనల్లో చూపడంవల్ల అవి ఖ్యాతిని పొందాయి.
   ఎనభయ్యవ దశకంలో ఏడెనమిది తరగతులు చదువుకున్న వాళ్ళకు బోజ రాసిన 'పావురం' పాఠం పరిచయం అంటుంది. ఇప్పటికీ అది గొప్ప కవిత. బోయ జంగయ్య బాలల కోసం చేసిన తొలి రచన 'బడిలో చెప్పని పాఠాలు'. టీచర్‌, విద్యార్థుల మధ్య సంభాష ణాత్మకంగా సాగే చక్కని కథలు ఇవి. విజ్ఞానయాత్రకు వెళ్ళిన బడిపిల్లలకు దారిలో అనేక విషయాలు, తారసపడిన అంశాలు ఈ కథల్లోని వస్తువులు. మనకు తెలుసు బడిలో ప్రణాళికా బద్ధంగా ఏర్పాటు చేసిన పీరియడ్లలో ఉపాధ్యా యులు పాఠ్య ప్రణాళికలోని అంశాలను మాత్రమే చెబుతారు. ఇతర చాలా అంశాలను 'ఆచార్యాత్‌ పాదమాదత్తే' శ్లోకంలో మాదిరిగా బయటి ప్రపంచం నుంచి నేర్చుకోవాల్సిందే. అందుకని 'స్కూల్‌ పుస్తకాలే కాకుండా విద్యార్థులు బాల సాహిత్య పుస్తకాలను చదవాల్సిన అవసరమూ వుంది. మన దేశంలో చాలా సాధారణ వియాలను శాస్త్రీయంగా మనవాళ్ళు పరిచయం చేయకుండా, దానికి దైవత్వాన్ని జోడించి భక్తి భావంతో గుడ్డిగ నమ్మిస్తూ వస్తూవున్నారు. గత కాలం వేరు, ఈ కంప్యూటర్‌ కాలం వేరు. ఇప్పటి జీవిత వేగమే వేరు, రజనింగ్‌ లేకుండా ఏ విషయాన్ని అమోదించలేని రోజులు. చంద్రుని మీద కాలుమోపడం జరిగింది. అందుకని రోజువారి జీవితంలో ఎదురయ్యే సమస్యలను ఏమిటి? ఎందుకు? అని ఆలోచించేవే ఈ పుస్తకంలోని చిన్న కథలు
   '... పిల్లలకు ఊహలుంటాయి. అవి రూపుదాల్చాలని ఆలోచిస్తారు. వాళ్ళకూ కోరికలుంటాయి. అవి తీరాలని చూస్తుంటారు. అలాంటి ప్రదర్శనలే ఆటలు' అంటారు బోజ. 'ఆడుదాం/పాడుదాం/ఆనందంగా/ఎగురుదాం' అంటూ 'ఆటలు ఆడి/పాటలు పాడి/ ఆరోగ్యాన్ని/ పెంచుకుందాం' అని పిల్లలకు బోధిస్తాడీ తాతయ్య. ఇలాంటివే అనేక చిట్టిపొట్టి మేలిమి గేయాలు రాశారు బోజ. 'పొదుపు' గేయంలో- 'చినుకు చినుకు/ వాన-వాగు/పైస పైస/ రూపాయి/ చీమలవలె/ తేనెటీగలవలె/ ఇంతో అంతో/ కూడపెడితే/ ఒక్కొక్కటి/ వందై-వేయే/ ఆపదకు/ ఆదుకొనును' అంటారు. వీరి గేయాలు విజ్ఞానం, వినోదాలతో పాటు పిల్లలకు పదసంపదను పెంచుతాయి. 'వరద' గేయం అచ్చంగా వరదలాగానే బిరబిరా కదులుతుంది. 'వానొచ్చె/ వరదొచ్చె/ చెర్లోకి/ నీళ్లచ్చె/ అలలచ్చె/ అలుగొచ్చె/ చెర్లోని/ చేపలెచ్చె/ పట్టుకొచ్చి/ అమ్మకిస్తే/ వంటచేసి/ వడ్దించె'. సరళ సుందరంగా, సహజ బంధురంగా ఉంటాయి బోజ గేయాలు. అందుకు పై గేయాలు నిర్శనం. బోజ పిల్లల కోసం రాసిన ప్రతి పలుకు 'చిలుక పలుకులు' అనడం అతిశయోక్తి కాదు.