Authorization
Mon Jan 19, 2015 06:51 pm
జానపదులు తమ సంతు దక్కాలని అమ్మదేవతలకు మొక్కుకునే ఆనవాయితీ పురాతనమైనది. పుట్టిన పిల్లలను చల్లగా చూడమని అమ్మదేవతల ముందు కట్టిన ముడుపులు, మొక్కులు చెల్లించుకుంటారు. కొంతమంది పుట్టిన పిల్లలు పుట్టినట్లు చనిపోతుంటే, పిల్లలు పుట్టిన వెంటనే పెంటమీద వేసి తెచ్చుకుని 'పెంటమ్మ లేదా పెంటయ్య' అని పేరు పెట్టుకుంటారు. మరికొందరు పుట్టిన పిల్లల్ని ఎవరికైనా ఇచ్చి 'బిచ్చం'గా తిరిగి ఇవ్వమని కోరుకుంటారు. అట్లా తీసుకొన్న పిల్లలకు 'భిక్షపతి, భిక్షమ్మ' అని పేర్లు పెట్టుకుంటారు. వాళ్లే బుచ్చపతి, బుచ్చమ్మలుగా పిలవబడుతూ ఉంటారు. ఇట్లాంటి సందర్భాల్లోనే బతుకని పిల్ల బారెడు అనే సామెతలు పుట్టాయి. పిల్లల్ని బతికించమని వేడుకునే దేవతల్లో మన బతుకమ్మ ఒక దేవత. ఆ దేవత వరాన బతికితే బతుకమ్మ, బతుకయ్యలని పేర్లు పెట్టుకుంటారు. మేడారం, దాని చుట్టుపక్కల పల్లెల్లో బతుకయ్య పేరు కలిగినవారిని ఇప్పుడూ చూడవచ్చు.
ఈ పూల పండుగ బతుకమ్మ ఎంగిలి పూలతో మొదలై సద్దుల బతుకమ్మతో ముగిసిపోతుంది. బొడ్డెమ్మ పండుగనాడు
''బొడ్డెమ్మ బొడ్డెమ్మ వలలో బిడ్డలెందారె... వలలో'' అంటూ సాగే పాట సంతానం గురించే కదా. నాటి రోజుల్లో ప్రసవ సమయాల్లో శిశు మరణాలు జాస్తిగా ఉండేవి. ఎవరికన్నా ఐదారుగురు కన్నా ఎక్కువ మంది పిల్లలుంటే ఆ తల్లిని గౌరవించేవారు. మానవ జాతి సంతాన అభివృద్ధి వల్లనే కదా ఇన్ని ఏండ్లు మనగలిగింది. అందుకే తల్లికంత గౌరవం. అమ్మతనం మీద భక్తి. ఆ భక్తే అమ్మదేవతలను కల్పించింది. పూజింపచేసింది. అమ్మదేవతల పూజల్లో ఒక ఆరాధనా రూపమే బతుకమ్మ. కూష్మాండినీ దేవతకు ప్రతీకగా గుమ్మడి పూవును పూజించే ఆచారమే బతుకమ్మ పండుగగా మారిందని కొందరి అభిప్రాయం. మన పూర్వీకులు ఇనుము-ఉక్కు తయారీకి తంగేడు చెక్క వాడేవారని పెద్దలు చెబుతారు. తోలు తయారీకి తంగేడు ఎంత అవసరమో చాలామందికి తెలిసిందే. గుణుగుకు నీళ్లను శుభ్రం చేసే గుణం ఉంది. తమకు నిత్యజీవితావసరాలైన తంగేడు, గునుగు పూలతో మన పూర్వీకులు తమ అమ్మదేవత (కూష్మాండిని?)ని పూజించే ఆచారమే కాల క్రమంలో బతుకమ్మ పండుగగా పరిణామం చెంది ఉండవచ్చు. గునుగు, తంగేడు పూలతో కొప్పురం రూపంలో పూల బతుకమ్మను చేర్చి, శిఖరం లేదా సిగ మీద గుమ్మడి పూవు ఉంచి, పసుపు కుంకుమలతో అలంకరిస్తారు. పూజ పువ్వులను తొక్కుట్ల వెయ్యని ఆచారమే బతుకమ్మలను నీళ్లలో వదిలే సంప్రదాయమై ఉండవచ్చు.
దసరాపండుగ సందర్భంగా కొలిచే హిందు దేవత నవదుర్గా రూపాల్లో కూష్మాండిని ఒకటి. ఎనిమిదవ రోజున కూష్మాండినిని అర్చిస్తారు. అదే రోజు బతుకమ్మలాడుతారు. కొన్ని ప్రాచీన ఆచారాలను మతాలు సొంతం చేసుకున్న క్రమం చరిత్రలో కనిపిస్తుంది. మనకి ఈ పండుగకి కూడా కులాల మసి పూయడం అనాచారం. ఇది ఆధిపత్యకులాల పండుగ కాదు. శ్రామిక కులాలవారిదే. తొలి మొలకలను, తొలి పూతను, కొలిచే ఆచారం ఇప్పటికీ ఆదివాసీల్లో ఉంది. పువ్వంటే రేపటి ఫలమని వారికి తెలుసు. ఆడపిల్లల్ని, పువ్వుల్ని కొలిచే పండుగే మన బతుకమ్మ. ఈ పండుగకు మతం లేదు. మతాచారాలు రుద్దబడ్డాయి. మన ప్రాంతంలో కూష్మాండినీ ఆరాధన జైనుల వల్ల వచ్చింది. జైన మతానుయాయులైన కాకతీయుల వల్ల ప్రోత్సాహం పొందింది. జైనంలో 22వ తీర్థంకరుని శాసన దేవత, యక్షిణి అంబిక (అంబ లేదా అమ్మ) లేదా కూష్మాండిని (గుమ్మడి తీగె, గుమ్మడి పువ్వు). ఈమె ప్రతిమాలక్షణంలో చేతుల్లో ఫలాలతో, ఇద్దరు పిల్లలతో మామిడి చెట్టుకింద కూర్చొని ఉన్నట్టు ఉంది. అంబిక కూడా ఒక అమ్మదేవతే. ఈ దేవతలకు ప్రతిరూపాలు క్రీ.శ.5వ శతాబ్దం నుంచే కల్పించబడ్డాయి. అంతకు ముందున్నట్లు చారిత్రకాధారాలు కనిపించడంలేదు.
జనపదుల ఆచారాలు చాలా ప్రాచీనమైనవి. అవి వేల ఏండ్ల ప్రాచీనత కలిగినవి. ఒక్కో జాతికి, ప్రాంతానికి పరిమితమైనవి. బతుకమ్మ మనకు, మన తెలంగాణకు మాత్రమే పరిమితమైనది. ప్రపంచంలో మరెక్కడా లేని పూల పూజ మన సంస్కృతి. బతుకమ్మ జానపదుల పండుగ. బతుకమ్మ ఆటలో గుస్సాడి నృత్యం, చప్పట్లలో జానపదుల పాట, ఆటల కలయిక మన మూలాలను ఎరుకపరిచే మంచి సంప్రదాయం. బతుకమ్మ అచ్చ తెలుగు మాట. దాన్ని సంస్కృతీకరించి పౌరాణికం చేయవద్దు.
- శ్రీరామోజు హరగోపాల్, 9949498698