Authorization
Mon Jan 19, 2015 06:51 pm
తను హైస్కూల్లో చేరినాక ఆర్ట్క్లాస్లో డ్రాయింగ్ నేర్చుకుంటున్నప్పుడు, ఇంట్లో ఆయన తల్లి కుట్టుపని కోసం వేసే డ్రాయింగులు గుర్తు తెచ్చుకుని, ఆమెకు ఏమీ రాదు అని అనుకునేవాడట రాఘవ కనేరియా. తాను బరోడా ఫైన్ ఆర్ట్ ఫాకల్టీలో చదువుకుని, లండన్ రాయల్ కాలేజీకి వెళ్లి తిరిగి వచ్చాక అర్థమైందట కళ జీవితం నుంచే పుడుతుందని. అంతర్జాతీయంగా పేరు పొందిన ఆ శిల్పకారుడితో ముఖాముఖి ఇది.
మీ స్వగ్రామం?
అనిడా అనే ఒక గ్రామం మాది. అది గుజరాత్ (గోండల్) రాష్ట్రం, అప్పటి సౌరష్ట్ర లోనిది.
మీ విద్యాభ్యాసం, చిన్న నాటి విశేషాలు...
నేను పుట్టింది 1936లో. అంతకుముందే కొద్దికాలం గోండల్ ప్రాంతపు రాజు భగవతసింగ్, ఇంగ్లాండులో చదువుకుని తిరిగి వచ్చి, విద్యకున్న ప్రాముఖ్యత అర్థమైనవాడవటం వల్ల, తన రాజ్యంలోని 175 గ్రామాల్లో స్కూల్ బిల్డింగులు కట్టించాడు. పిల్లలందరికీ తప్పనిసరిగా చదువు నేర్పించాలనే శాసనం పెట్టాడు. మగ పిల్లలకు నాలుగవ తరగతి, ఆడపిల్లలకు రెండవ తరగతి వరకు చదవడం తప్పనిసరి. ఆ స్కూల్లో ఏడవ తరగతి వరకు చదువుకునే అవకాశం వుండేది, ఎవరైనా చదువుకోవాలంటే. ఆయన ఇంకా ఎన్నో మంచి పనులు చేశాడు. గ్రామాలకు గేట్ పెట్టించాడు. అంతకుముందు ఎవరికీ వాళ్ళు పుట్టిన తేదీ, సంవత్సరం గుర్తుండేది కాదు. గ్రామాల్లో కచేరీ పెట్టి అక్కడ ఒక పెద్ద పుస్తకం పెట్టించాడు. ఏ కుటుంబంలో అయినా పిల్లలు పుట్టగానే వెళ్ళి అక్కడ రాయాలి. ఆ బిడ్డకు ఏడు సంవత్సరాలు రాగానే స్కూల్కి పంపాలి.
పిల్లలందరికీ సంతోషంగా వుండేదా స్కూల్లో పాఠాలు నేర్చుకోవటం?
పిల్లలందరికీ జైల్లో పెట్టినట్టుండేది. పొలాల్లో పడి ఆటుకోవటం అలవాటై అక్కడ కూర్చోనుండమంటే ఎవరికి నచ్చుతుంది? ఎవరైనా స్కూల్కి రాకుండా డుమ్మా కొడితే నలుగురు విద్యార్థులను పంపి లాక్కురమ్మనేవారు. నాకూ స్కూల్కి వెళ్ళటం నచ్చేది కాదు. పైనుంచీ ఇంట్లో మాట్లాడే భాష వేరు, పుస్తకాల్లో భాష వేరు. అర్థమయ్యేది కాదు. పిల్లలకు ఏదో పని ఇచ్చి టీచర్ నిద్రపోయేవాడు. మేం అల్లరి చేస్తే ఆయన నిద్ర చెడిపోయిందని మా మీద అరిచేవాడు. ఆ విధంగా ఏడవ తరగతి వరకూ అక్కడే చదువుకున్నా, పెద్దగా నేర్చుకున్నది ఏమీ లేదు.
ఆ పై మీ చదువుకి కారణం మీ తల్లిదండ్రులా?
మా నాన్నది వ్యవసాయం. మేం ఐదుగురం అన్నదమ్ములం, ఒక చెల్లెలు. ఉన్న కొంచెం పొలంతో పిల్లలందరికీ ముందుముందు గడవదని, ఇద్దరు కొడుకులకన్నా చదువు చెప్పించాలనుకున్నాడు మా నాన్న. గోండల్లో ఎనిమిదవ తరగతిలో చేర్చి అక్కడ రాజావారు ఏర్పరచిన హాస్టల్ వసతిలో చేర్చాడు.
అక్కడి చదువు, అభ్యాసం ఎలా వుండేది?
నాకు చదువు ఎక్కడా నచ్చలేదు. ఇంగ్లీష్ ఒక్క ముక్క కూడా రాలేదు. ఆ రోజుల్లో ఎనిమిదవ తరగతి నుండి ఇంగ్లీష్ నేర్చుకోవాలి. మా ఊళ్ళో వున్నప్పుడు నేను పలక మీద, ఆ తరువాత బొగ్గుతో ఊరి గోడల మీద బొమ్మలు వేస్తుండేవాడిని. పొలాల్లో పక్షులు, జంతువులు, మొక్కలు చూసినవి చూసినట్టు వేసేవాడిని. మా అమ్మ డ్రాయింగ్ వేసేది. కుట్టుపని చేయాలంటే ముందు డ్రాయింగ్ వేసి, దానిపై ఎంబ్రాయిడరీ చేయాలి. గ్రామంలో కొంతమంది ఆడవాళ్ళే డ్రాయింగ్ వేసేవాళ్ళు. అందరూ వచ్చి మా అమ్మతో డ్రాయింగ్ వేయించుకుని వెళ్ళేవాళ్ళు. మా అమ్మ వేస్తుంటే చాలాసార్లు చూశాను. మా ఊరి స్కూల్లో ఖాళీగా కూర్చుని ఉన్నప్పుడు అవే వేసేవాడిని. గోండల్ హైస్కూల్కి వెళ్ళాక భయం వేసేది, డ్రాయింగ్ వేస్తే టీచర్లు కోప్పడతారని. కానీ మా వార్డెన్ నా డ్రాయింగ్ ఇంట్రస్ట్ గమనించి, నన్ను డ్రాయింగ్ క్లాస్కి పంపి, సంబంధించిన పరీక్షలు కూడా రాయించాడు. ఆ సమయంలో ఎంతో ఎంజారు చేశాను. అప్పుడు ప్రైజ్, పది రూపాయలు బహుమతి కూడా వచ్చింది. దానితో కలర్ బాక్స్, బ్రష్ కొనుక్కుని బొమ్మలు వేసేవాడిని.
మా వార్డెన్ నన్ను జె.జె.స్కూల్ ఆఫ్ బాంబే కి వెళ్ళమని సలహా ఇచ్చాడు. మా దగ్గర బాంబే వెళ్ళేంత డబ్బు లేదు. 1955లో బరోడా దగ్గరని వెళ్ళి చేరాను. అక్కడి నుంచి నా జీవితం, ఆర్ట్ మారిపోయాయి.
ఆర్ట్ కాలేజ్ అవటం వల్ల బరోడాలో త్వరగా చదువుకి అడ్జస్ట్ అయ్యారా?
ఇంగ్లీష్ రాకపోవడం వల్ల డిగ్రీ కాక డిప్లొమాలో చేరవలసి వచ్చింది. ఇక్కడా ముందు నాకేమీ తెలిసేది కాదు. కాలేజీలో జ్యోతి భట్ నాకంటే నాలుగు సంవత్సరాలు సీనియర్. ఆయనతో స్నేహం నాకు మార్గదర్శనం అయ్యింది. మొదటి సంవత్సరం క్లాస్లో ఫస్ట్ వచ్చాను. సెలవులకు ఇంటికి వెళ్తే మా నాన్న చదువు ఆపేయమన్నాడు. డబ్బు ఇబ్బందని చెప్పాడు. నా కాళ్ళకింద భూమి లేనట్టనిపించింది. అప్పటికి ఆర్ట్ని ఎంతో ఎంజారు చేస్తున్నాను. కానీ స్నేహితుల సహాయం వల్ల చదువుకున్నాను. స్కాలర్షిప్ కూడా వచ్చింది. లండన్ రాయల్ కాలేజ్ ఆర్ట్లో ఎం.ఎ చదువుకున్నాను.
మీరు చేసే కళాకృతుల్లో ఎంతో వైవిధ్యం కనిపిస్తుంది. ఒక్కోసారి ఒక్కోరకంగా వుంటాయి. ఒకసారి మెటల్, ఒకసారి రాయి, వుడ్... ఎన్నో డ్రాయింగులు కనిపిస్తాయి.
మనసుకు ఎప్పుడు ఏది తోస్తే అది చేస్తాను. ఒక్కోసారి సదుపాయాలు తక్కువగా వున్నప్పుడు ఉన్నంతలో పని చేయాలి. లండన్లో ఉన్నప్పుడు స్టూడియో ఫెసిలిటీ ఎక్కువగా వున్నందున రకరకాల మెటల్ కాస్టింగ్ ఫామ్స్ చేశాను.
ఒకే ఆలోచనను రకరకాలుగా వ్యక్తీకరించారు కదా
ఏదైనా ఒక ఆలోచనని రకరకాలుగా, వివిధ ఆకారాల్లో ప్రయోగాలు చేస్తాను. నిర్జీవమైన విత్తనాన్ని భూమిలో వేసి నీరు పోస్తే జీవం వచ్చి మొలక వస్తుంది. ఆ జెర్మినేషన్ అనే అర్థాన్ని రకరకాల ఆకారాల్లో, మెటీరియల్స్లో చూపాను. అలాగే ఆవూదూడ వేసే గంతులు, వాటి ఉల్లాసాల్ని రకరకాలుగా చూపాను. స్కాలర్షిప్పులు వచ్చినప్పుడు, మరింత పని చేసే అవకాశం కలిగింది. బరోడా ఫైన్ ఆర్ట్స్, స్కల్ప్చర్ డిపార్ట్మెంట్లో టీచర్గా చేరాక పిల్లలకు నేర్పడానికి నాదైన పద్ధతిని అనుసరించాను. 1996లో రిటైర్ అయ్యాను. అప్పటి నుండి సమయం దొరికినప్పుడల్లా డ్రాయింగ్స్ వేస్తాను. చిన్ననాడు మా అమ్మ చేసిన పూజామందిరానికి సంబంధించిన డిజైన్లు నా డ్రాయింగ్ని ప్రభావితం చేశాయి. మన దేశంలో ఎన్నో కళలున్నాయి. ఆ కళలన్నీ నిజ జీవితం నుండే ఉద్భవించాయి. వాటికే ప్రత్యేకంగా 'ఆర్ట్' అంటూ పేరు పెట్టాం. ఆర్ట్ మన జీవన చర్యల్లో ఒక భాగం. ఇంగ్లీష్ వాళ్ళు వచ్చి ఆ కళను ఆర్ట్ కాదు అని మన ఆలోచనలు మార్చేశారు. దీన్నిండి మనం బయటపడాలని ఆశిస్తున్నాను.
- డా||ఎం.బాలామణి,
81067 13356