Authorization
Mon Jan 19, 2015 06:51 pm
యవ్వనంలో వుండే ఆశలు, ఆశయాలు వేరు. జీవితం అనివార్యంగా తన బరువును భుజాల మీద మోపాక ముందుకు నడిపించే అవసరాలు, ఆలోచనలు వేరు. జీవిస్తున్న జీవితానికీ, జీవించాలనుకున్న జీవితానికీ మధ్య వున్న అంతరం, అనుభవిక ప్రపంచానికీ, అనుభవ ప్రపంచానికీ నడుమ ఉన్న వ్యత్యాసం మనిషి లోపల అశాంతిని కలిగిస్తూనే ఉంటుంది. ఆ అశాంతి బహిరంగమై ప్రత్యక్ష యుద్ధం చేసినప్పుడు మనిషి ఒక ఉలిపికట్టె.
''ఊరందరిదీ ఒక దారి అయితే ఉలిపి కట్టెది ఒక దారి'' అన్న తెలుగు సామెతను మనం చాలా సార్లు విని ఉంటాం. కొన్ని సార్లు ప్రయోగించి కూడా ఉంటాం. నిజంగా ఉలిపి కట్టెతనం అనేది ఒకటి ఉంటుందా? ఉంటే అదేమిటి? ఉలిపి కట్టె ఎప్పటికీ, జీవితాంతం ఉలిపికట్టెలాగే ఉంటుందా? లేక జీవితం అనివార్యంగా వేసే భారానికి లొంగి, ఓటమిని ఒప్పుకుని అందరి దారిలోకి వచ్చి గుంపులో గోవిందా అంటూ జీవన క్షార సింధువులో ఒక బిందువు అయిపోతుందా అనే సందేహాలు నన్ను పదే పదే వేధించేవి.
జీవితం విస్తరిస్తున్న కొద్దీ, చుట్టూ ఉన్న మనుషులను వాళ్ళ అంతరంగిక కల్లోలాలని గమనిస్తున్న కొద్దీ, ఉలిపికట్టెతనం ప్రతి మనిషిలోనూ ఉంటుందని, అది కలిగించే అశాంతి నుండి తప్పించుకోవడానికి మనిషి రకరకాల ముసుగులు వేసుకుంటాడనీ, పదిమందిలో కలసిపోయి, లోలోపలి ఘర్షణ నుండి తప్పించుకోవడానికి వ్యర్థ ప్రయత్నం చేస్తాడని అర్థమవుతున్న కొద్దీ, నా మీద, నాతోటి మనుషుల మీద సానుభూతి ఏదో ఏర్పడటం మొదలయింది. ఒక తెలుగు కవి చెప్పినట్టు 'ప్రతి మనిషీ ఒక బందిఖానా'లో ఉన్న దృశ్యం కళ్ళముందు కనిపిస్తుంటే స్వేచ్ఛ గురించీ, స్వాతంత్య్రం గురించీ మాట్లాడటం ఎంత వ్యర్థమో కూడా అర్థమవుతున్నది. బహుశా ఈ స్థితిని ఊహించే ''»»Man is born free, but he finds everywhere in chainsµµ అని రూసో అన్నాడేమో.నూరి బిల్జ్ సీలాన్ టర్కీ దేశానికి చెందిన గొప్ప సినిమా దర్శకుడు, ఛాయాగ్రాహకుడు, స్క్రీన్ ప్లే రైటర్. 2014లో 'వింటర్ ప్లేస్' అనే సినిమాకు గాను కేన్స్లో పామ్ డి ఓర్ పురస్కారం అందుకున్నాడు. 2018లో తీసిన The Wild Pear Treeµ అతడికి చాలా పేరు తెచ్చి పెట్టింది. వ్యక్తుల అంతర్ బహిర్లోకాల సంఘర్షణ, అస్తిత్వ వాదం, మానవ జీవితంలోని అహేతుక, నిరామయ యథాతథ స్థితి, అతడి చిత్రాలనిండా కనిపించి ప్రేక్షకుడిని కల్లోల పరుస్తాయి. రష్యన్ సాహిత్యం ఎక్కువగా చదువుకున్న సిలాన్ తన సినిమాలకు చెకోవ్ స్ఫూర్తి అని చెప్తాడు కానీ, అతడి శైలి అతడిదే. అది మరొకరు అనుకరించలేనిది. ప్రతి మనిషి ఎప్పుడూ ఏదో ఒక అన్వేషణలోనే ఉంటాడు. అన్వేషణ మానవ జీవితానికి ఆయువుపట్టు లాంటిది. చాలాసార్లు మనిషికి తానొకదానిని అన్వేషిస్తున్నాను అన్న విషయం స్పృహలో ఉండకపోవచ్చు. కానీ అస్పష్టంగా అయినా సరే అతడొక అన్వేషణ, ఉద్వేగంలో ఉంటాడు ఎల్లప్పుడూ. ఆ అస్పష్ట అన్వేషణలనీ, ఉద్వేగాలనీ వొడిసి పట్టుకోవడంలో సిలాన్ సిద్ధహస్తుడు. సామాజిక, రాజకీయ కల్లోల పరిస్థితులు మానవ అంతరంగాలలో ఎలాంటి విధ్వంసం సృష్టిస్తాయో సిలాన్ సినిమాలు చర్చిస్తాయి. ఈ విధ్వంసం మనుషులను సమూహం నుండి విడదీసి మావెరిక్గా, ఉలిపి కట్టెగా మారుస్తాయి. అలాంటి ఒక ఉలిపి కట్టె కథ ¸Š »The Wild Pear Treeµ.
»The Wild Pear Tree సినిమా కూడా స్కూల్ టీచర్ అయినా... జూదానికి బానిసై, ఆర్థికంగా సామాజికంగా తన కుటుంబ స్థాయిని దిగజార్చిన ఒక తండ్రికీ నిత్యం అశాంతితో, అసహనంతో ఘర్షణపడుతూ ఒక గొప్ప రచయితగా స్థిరపడాలని భావించే కొడుకుకి మధ్య జరిగిన ఘర్షణల సారాంశమే. యూనివర్సిటీ నుండి డిగ్రీ తీసుకుని ఫ్రెష్గా బయటకు అధ్యయన ప్రపంచం నుండి జీవన ప్రపంచంలోకి వచ్చిన సినాన్కి, ఇస్లాం మత భావజాలాన్ని అణువణువునా జీర్ణించుకున్న టర్కీ వాసులందరూ అతడికి విచిత్రంగానూ, వింతగానూ కనిపిస్తారు. సినాన్ ఆలోచనలు, భావనలు కూడా మిగతా ప్రపంచానికి అంతే వింతగానూ, విచిత్రంగానూ కనిపిస్తాయి. సినాన్కి రెండు సమస్యలు. ఒకటి తనతో తాను కనెక్ట్ కాలేకపోవడం. రెండు మిగతా ప్రపంచంతో కనెక్ట్ కాలేకపోవడం. ఈ అంతర్, బహిర్లోకాల యుద్ధారవం అతడిని డిస్టర్బ్ చేస్తూ ఉంటుంది. టీచర్ జాబ్కి దరఖాస్తు పెడతాడు కానీ ఆ వుద్యోగం చేయడం అతడికి ఇష్టం ఉండదు. ఒక మంచి రచయతగా పేరు తెచ్చుకోవాలనేది అతడి ఆశయం. అతడిలో ఉన్న డిస్టర్బెన్స్ను మొదట తల్లి గమనిస్తుంది. 'నీకు గర్ల్ ఫ్రెండ్స్ ఎవరూ లేరు కదా' అని అడిగితే, 'నేను మనుషులతో సౌకర్యవంతంగా ఉండలేను' అంటాడు. గొప్ప రచయత కావడం తను సాధించవలసిన లక్ష్యం అని అతడు అనుకుంటాడు కానీ, మనుషులతో సౌకర్యవంతంగా వుండలేకపోవడం అతడి అలక్ష్యం అని దర్శకుడు అన్యాపదేశంగా చెప్తాడు.
ఒక సాయంత్రం పూట ఊరి చివరకు వెళ్ళినప్పుడు అతడి చిన్ననాటి స్నేహితురాలు కనిపిస్తుంది. ఆమెతో మాటల సందర్భంలో తనకు ఆ ఊరు, ఆ మనుషులు, ఆ ఆచార వ్యవహారాలు అవీ నచ్చలేదని తను అక్కడ ఎంతోకాలం ఉండనని అతడు చెప్తాడు. ఆమె తనకు ఒక వజ్రాల వ్యాపారితో పెళ్లి కుదిరందనీ, తను ఎప్పటికీ ఆ పల్లెటూళ్లోనే ఉండాలనీ, పట్టణ జీవితాన్ని చూసే అవకాశమే లేదని అంటే ''పట్టణంలో ఏమీ లేదని నాలుగు బిల్డింగులు, నాలుగు విశాలమైన రహదారులు తప్పిస్తే'' అని అతడు అంటాడు. అతడికి పట్టణమూ నచ్చలేదు. పల్లెటూరూ నచ్చలేదు. మొత్తంగా మానవ జీవితమే నచ్చలేదు. అందుకే అతడొక»Meta Physical and Ethicalµ' రాస్తాడు. దాన్ని ప్రచురించడం అతడి లక్ష్యం. నిజానికి పల్లెటూళ్లలో ఉన్న వాళ్ళకి పల్లెటూరు నచ్చదు. పట్నంలో ఉన్న వాళ్ళకి పట్టణం నచ్చదు. పల్లెల్లో ఉన్న వాళ్ళు అప్పుడప్పుడూ పట్టణం వెళ్లి ఆ పంచరంగుల ప్రపంచంలో విహరించి మళ్ళీ పల్లెటూళ్ళోకి తమ కలుగులోకి వెళ్ళిపోతారు. పట్టణంలో వున్న వాళ్ళు ఏ పండగకో, పబ్బానికో పల్లెటూరుకు వచ్చి రెండు రోజులు ఉండి మళ్ళీ తమ కలుగులోకి వెళ్ళిపోతారు. అది టర్కీ అయినా, ట్రావెన్కోర్ అయినా జరిగేది అదే. అలా జరగడమే కరకు వాస్తవం. సినాన్ స్నేహితురాలు ఆ గాలి మార్పు కూడా లేదే అని బాధ పడుతుంది. అంతే
ఆ నవల ప్రచురణకి తండ్రి సహాయం చేయడం లేదని అతడి ఆక్రోశం. తండ్రి జూదంతో డబ్బంతా పోగొడుతున్నాడని, అతడు ూశీరవతీ అని ఆక్షేపిస్తాడు. సినిమా ప్రారంభంలోనే సినాన్ తండ్రి ఒక బావి తవ్వుతూ కనిపిస్తాడు. అక్కడ నీళ్ళు పడవని ఎంతమంది చెప్పినా తండ్రి వినడు. తన ప్రయత్నం మానడు. సినాన్కి తండ్రి తవ్వుతున్న బావి పట్ల కూడా చాలా ఫిర్యాదు వుంటుంది. డబ్బు, బావికి కూడా తగలేస్తున్నాడని, ఇలా అయితే ఎలా అంటాడు? తన మెటా ఫీజికల్ ఎథికల్ నవలని ప్రచురించడానికి ఏ పబ్లిషరూ ముందుకు రాకపోతే దాన్ని ప్రచురించడానికి తండ్రి ప్రేమగా పెంచుకున్న కుక్కను అమ్మేస్తాడు. తరువాత సైన్యంలోకి వెళ్లి పోతాడు. అతడు మళ్ళీ వచ్చేసరికి తండ్రి ఊళ్ళో ఒక గొర్రెల కాపరిగా దర్శనమిస్తాడు. తన తండ్రి చేతిలో తను రాసిన నవల కనిపిస్తుంది. బహుశా ఆ నవల చదివిన ఏకైక పాఠకుడు తండ్రేనేమో. ఆ నవలలో సినాన్ తన తండ్రి గురించి రాసిన విషయాలను కూడా చదువుతాడు. సినాన్తో తానిక బావి తవ్వడం ఆపేస్తున్నాను అని చెపుతాడు.
ఈ సినిమా నాకు పూర్తిగా అర్థమయిందని చెప్పను. కానీ రెండు రూపకాల మధ్య ఒక జీవితం ఎలా గడిచిపోయిందో దర్శకుడు చెప్పిన తీరు మాత్రం నాలో పూర్తిగా నిండిపోయింది. సినాన్ మెటా ఫిజికల్, ఎథికల్ నవల రాసి ప్రచురించాలి అనుకోవడం ఒక రూపకం. మనుషుల మధ్య సంబంధాలన్నీ ఆర్థిక సంబంధాలయి, వాణిజ్య విలువలు మాత్రమే రాజ్యం ఏలుతున్న లోకంలో; ఆర్ట్కి సెన్సిబిలిటీస్కి చోటులేదని దర్శకుడు చెప్పడమూ, చివరలో తండ్రి పాత్ర ఆ నవల చదవడం ద్వారా ఒక పాజిటివ్ ముగింపు ఇవ్వడమూ ఆకట్టుకుంది. ''ఒక రచయిత తన అంత: స్వరూపాన్ని తానే దర్శించకపోతే, బయటి ప్రపంచానికి విశ్వసనీయ రచయితగా ఎలా ఉండగలడు?'' అని సినాన్ వేసిన ప్రశ్న ఆధునిక భారత రచయితలందరూ వేసుకోవలసిన ప్రశ్న. ఇక కొండ మీద బావి తవ్వడనికి తండ్రి చేసిన ప్రయత్నం రెండవ రూపకం. అక్కడ నీళ్ళు పడవు అని ఎంతమందిచెప్పినా వినకుండా తండ్రి బావి తవ్వుతూనే ఉంటాడు. ఇలాంటి ప్రయత్నాన్నే మొన్నీమధ్య ఒక కన్నడ సినిమా 'ప్రకృతి'లో చూశాను. ఆ సినిమాలో కూడా కథానాయకుడు ఒక నారింజతోట పెంచుతాడు. సినాన్ తండ్రి లాగే, 'ప్రకృతి' కథానాయకుడు కూడా ఆ నేలలో నారింజతోట లాభసాటి కాదని, అసలా నేలలో నారింజ మొలకెత్తదని ఎంతమంది చెప్పినా వినడు. చివరకు సినిమా చివరి సన్నివేశంలో నారింజ తోట పువ్వులు పూసి కనువిందు చేస్తుంది. ఇక్కడ సినాన్ తండ్రి నేనిక బావి తవ్వడం ఆపేసాను అని చెప్పిన తరువాత చివరి సన్నివేశంలో సినాన్ బావి తవ్వుతూ కనిపిస్తాడు. మనిషి సాధించవలసిన మరొక విలువ ఏదో వుంది, అది ఏదో ఒక రోజు సాధించి తీరతాడు అని పాజిటివ్గా చెప్పడం కూడా జీవితం పట్ల ప్రేమను పునర్నవీకరిస్తుంది.
యవ్వనంలో వుండే ఆశలు, ఆశయాలు వేరు. జీవితం అనివార్యంగా తన బరువును భుజాల మీద మోపాక ముందుకు నడిపించే అవసరాలు, ఆలోచనలు వేరు. జీవిస్తున్న జీవితానికీ, జీవించాలనుకున్న జీవితానికీ మధ్య వున్న అంతరం, అనుభవిక ప్రపంచానికీ, అనుభవ ప్రపంచానికీ నడుమ ఉన్న వ్యత్యాసం మనిషి లోపల అశాంతిని కలిగిస్తూనే ఉంటుంది. ఆ అశాంతి బహిరంగమై ప్రత్యక్ష యుద్ధం చేసినప్పుడు మనిషి ఒక ఉలిపికట్టె. లోలోపల నీడలతో యుద్ధం చేస్తున్నప్పుడు సమాజంలో ఒకడు. సమాజానికీ, తన అంతరంగానికీ మధ్య కుదరని సయోధ్య ఒక »The Wild Pear Treeµ.
దర్శకుడు మరొక మాట కూడా చెప్తాడు. ''నీ చుట్టూ వున్న ప్రపంచం విజయం అనే ఒక అబ్సెషన్లో కూరుకుపోయినప్పుడు, విజయం అనే ఒక మానియాతో వీరంగం వేస్తున్నప్పుడు అలవాటుగా ఓడిపోవడం కూడా ఒక తిరస్కరణ రూపమే''. ఈ మాటతో మనకు ఏకీభావం వున్నా లేకపోయినా»The Wild Pear Treeµ.
చూసి తీరవలసిన సినిమా.
టర్కీ లాండ్స్కేప్స్ కళ్ళకి వేడుక కలిపిస్తాయి. డోగ్ డెమిర్కోల్ సినాన్గా, మురత్ సెంసీర్ తండ్రి ఇద్రీస్గా వంకపెట్ట వీలులేని నటన. గోఖాన్ తిర్యాకి ఫొటోగ్రఫీ 188 నిమిషాల పాటు మనల్ని మరొక లోకంలోకి తీసుకుని వెళతాయి.
- వంశీకృష్ణ,
9573427422